پیسی نوعی بیماری پوستی است که به‌جهت آن رنگدانه پوست از بین می‌رود. این بیماری طبق معمول روی دست‌ها، پیشانی، پاها و صورت اغاز می‌بشود. هرچند پیسی به درمان نیاز ندارد، اگر نمی‌خواهید رنگ پوست‌تان تحول کند، می‌توانید از راه حلهای درمانی منفعت گیری کنید. می‌دانید پیسی چرا اتفاق می‌افتد و علائم و روش درمان آن چیست؟ برای کسب اطلاعات زیاد تر در این باره تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
پیسی چیست؟
ملانوسیت‌ها سلول‌های پوستی می باشند که ملانین یا همان رنگدانه پوست را تشکیل می‌کند. پیسی، برص یا ویتیلگو (vitiligo) نوعی بیماری پوستی است و وقتی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی ملانوسیت‌ها را تخریب می‌کند. به عبارت ساده‌تر، پیسی جهت می‌بشود پوست رنگ یا رنگدانه خود را از دست بدهد. به‌جهت این بیماری، پوست روشن‌تر از رنگ طبیعی‌اش می‌بشود یا به رنگ سفید درمی‌آید. اگر ناحیه بی‌رنگ‌شده کمتر از ۱ سانتی‌متر باشد ماکول و اگر زیاد تر از ۱ سانتی‌متر باشد، لکه نامیده می‌بشود. این چنین اگر نواحی مودار بدن دچار پیسی شوند، موی آن تکه‌ها به رنگ سفید یا نقره‌ای درمی‌آیند. ۱درصد افراد در سراسر دنیا بیماری پیسی دارند.
افراد در معرض پیسی
پیسی در هر نژاد و جنسی تشکیل می‌بشود، اما در افرادی با رنگ پوست تیره آشکار‌تر است. هرچند پیسی در هر سنی تشکیل می‌بشود، ماکول‌ها و لکه‌ها طبق معمول قبل از ۳۰سالگی ظاهر خواهد شد. این چنین افراد مبتلا به بیماری‌های خاص مربوط به سیستم ایمنی زیاد تر در معرض ابتلا به پیسی می باشند، از جمله:
نحوه اغاز پیسی
پیسی پوست طبق معمول با ماکول‌ها یا لکه‌های سفید کوچک اغاز می‌بشود که به‌مرور زمان در همه بدن گسترش می‌یابند. این بیماری طبق معمول از دست‌ها، پیشانی، پاها و صورت اغاز می‌بشود، اما امکان پذیر به هر بخشی از بدن از جمله غشای مخاطی (لایه مرطوب دهان، بینی، دستگاه تناسلی و مقعد)، چشم‌ها و گوش داخلی گسترش اشکار کند.
بعضی اوقات لکه‌های بزرگ به رشدشان ادامه خواهند داد، اما طبق معمول این لکه‌ها سال‌ها در یک محل باقی می‌همانند. محل ماکول‌های کوچک‌تر با گذشت زمان تحول می‌کند، چون نواحی خاصی از پوست رنگدانه خود را از دست خواهند داد و مجدد به دست می‌آورند.
مقدار پوست دچار در افراد مبتلا به پیسی متفاوت است. برخی افراد مناطق بی‌رنگ کمتری دارند و بقیه قسمت بسیاری از رنگ پوست را از دست خواهند داد.
انواع پیسی
در کل پیسی به ۲ نوع قطعه‌ای (سگمنتال) و غیرقطعهای (نان‌سگمنتال) تقسیم می‌بشود.
۱. پیسی غیرقطعهای
لکه‌ها در هر دو طرف بدن وجود دارند و شدت گسترش آنها آهسته‌تر از حالت دیگر است. این لکه‌ها طبق معمول مساوی و متقارن در هر دو طرف بدن ظاهر می‌بشود و زیاد تر در قسمت‌های در معرض آفتاب بدن همانند دست‌ها، صورت و گردن وجود دارند. این نوع از پیسی به انواع مختلفی تقسیم می‌بشود:
- کلی: شایع‌ترین نوع پیسی است که ماکول‌ها در نقاط گوناگون بدن ظاهر خواهد شد.
- مخاطی: پیسی مخاطی بر غشای مخاطی دهان یا ناحیه تناسلی تاثییر می‌گذارد.
- مربوط به طور: ویتیلیگوی صورت نوعی نادر از این عارضه است که ماکول‌ها در ناحیه کوچکی گسترش اشکار می‌کنند و طی یکی‌دو سال با الگوی خاصی انتشار نمی‌شوند.
- تریکوم: این نوع خالی با مرکز سفید یا بی‌رنگ، ناحیه‌ای با رنگ روشن‌تر و یک ناحیه با رنگ طبیعی پوست تشکیل می‌کند.
- سراسری: نوع نادری از بیماری پیسی است که جهت می‌بشود زیاد تر از ۸۰درصد پوست رنگدانه نداشته باشد.
- کانونی: لکه‌ها کوچک‌ترند و فقط در چند قسمت بدن تشکیل خواهد شد. این لکه‌ها ۱ تا ۲ سال با همان اندازه باقی می‌همانند.
۲. پیسی قطعه‌ای
فقط در یک طرف بدن یا یک ناحیه همانند دست‌ها یا صورت ظاهر می‌بشود. سپس از ۶ تا ۱۲ ماه پایدارتر می‌بشود و بی‌نظمی آن کمتر است. این نوع از پیسی در افراد جوان‌تر شیوع بیشتری دارد. راه حلهای سنتی درمان پیسی همانند نوردرمانی و استروئید موضعی برای این نوع از پیسی مؤثر نیستند.
علت پیسی
نبوده است رنگدانه پوست (ملانین) جهت بیماری پیسی می‌بشود. علت این اتفاق ناشناخته است. بر پایه تحقیقات، بیماری پیسی امکان پذیر نتیجه این اتفاق‌ها باشد:
- بیماری خودایمنی: سیستم ایمنی سلول‌های سالم بدن (ملانوسیت‌ها) را با عوامل خارجی همانند باکتری نادرست می‌گیرد و امکان پذیر به آنها صدمه بزند. در این حالت، سیستم ایمنی عکس العمل بسیاری مشخص می کند، آنتی‌بادی‌ها زیاد خواهد شد و به ملانوسیت‌ها دعوا می‌کنند.
- تغییرات ژنتیکی: جهش یا تحول ژنتیکی در محتوای دی‌ان‌ای (DNA) امکان پذیر بر ملانوسیت‌ها تاثییر بگذارد. بیشتر از ۳۰ جهش ژنتیکی می باشند که امکان پذیر گمان پیسی را افزایش دهند.
- استرس: اگر استرس احساسی یا جسمی مداومی داشته باشید، به‌خصوص سپس از صدمه، احتمالا مقدار رنگ سلول‌های ملانوسیت تحول کند.
- محرک‌های محیطی: عواملی همانند تماس با پرتوهای فرابنفش و سموم شیمیایی نیز احتمالا بر سلول‌های ملانوسیت تاثییر بگذارند.
علائم پیسی
- لکه‌های پوستی یا غشای مخاطی که رنگی ندارند و امکان پذیر سفید یا روشن‌تر از رنگ طبیعی پوست باشند؛
- سفیدشدن مو و ابرو و مژه؛
- تکه‌هایی از مو به‌شکل لکه که به رنگ نقره‌ای، خاکستری یا سفید درمی‌آیند.
علائم امکان پذیر خفیف باشند و تنها ناحیه کوچکی از بدن را دچار کنند یا شدید باشند و ناحیه بزرگی از پوست را در بر بگیرند. برخی افراد مبتلا به پیسی قبل از اغاز بی‌رنگ‌شدن پوست، دچار خارش پوستی خواهد شد.
علائم بیماری امکان پذیر در هر جایی از بدن ظاهر بشود، از جمله:
- دست‌ها؛
- پاها؛
- سوراخ‌های بینی؛
- بازوها؛
- صورت؛
- غشای مخاطی (درون دهان، لب‌ها و بینی)؛
- ناحیه تناسلی.
عوارض پیسی
هرچند پیسی زیاد تر وضعیتی ظاهری است، احتمالا عوارضی در پی داشته باشد، از جمله:
- پوست حساس: ماکول‌ها و لکه‌ها فاقد ملانین می باشند و این قضیه احتمالا نواحی دچار پوست شما را به آفتاب حساس‌تر کند. به همین علت پوست شما به‌جای برنزه‌شدن می‌سوزد.
- ناهنجاری‌های چشمی: افراد مبتلا به پیسی امکان پذیر ناهنجاری‌هایی در شبکیه و تفاوت‌های رنگی در عنبیه داشته باشند. در برخی موارد، امکان پذیر التهاب شبکیه یا عنبیه تشکیل بشود ولی طبق معمول بر بینایی تاثییر نمی‌گذارد.
- امکان ابتلا به بیماری‌های خودایمنی: امکان پذیر گمان ابتلا به بیماری‌های خودایمنی در افراد مبتلا به پیسی زیاد تر باشد که این قضیه بر کارکرد سیستم ایمنی تاثییر می‌گذارد. برخی از بیماری‌های خودایمنی شایع کم‌کاری تیروئید، دیابت و کم‌خونی‌اند.
- تغییرات احساسی: برخی افراد مبتلا به پیسی بابت ظاهر خود خجالت می‌کشند و دچار افت عزت‌نفس خواهد شد که امکان پذیر جهت اضطراب یا افسردگی بشود. به همین علت، این افراد تمایل دارند از دیگران جدا شوند و از محیط‌های اجتماعی پرهیز کنند. در این شرایط باید از روان‌شناس پشتیبانی گرفت.
- التهاب و خشکی پوست؛
- ازدست‌دادن پوست.
در موارد زیاد نادر، درمان‌نکردن پیسی جهت مشکلات چشمی یا حتی ازدست‌دادن شنوایی می‌بشود.
تشخیص پیسی
طبق معمول پزشک با دیدن ظاهر فرد بیماری پیسی را به‌راحتی تشخیص می‌دهد. امکان پذیر پزشک از لامپی مخصوص برای معاینه پوست منفعت گیری کند. این لامپ نور فرابنفش (UV) دارد و سطح پوست را درخشان می‌کند تا پزشک تفاوت پیسی با دیگر بیماری‌ها را تشخیص دهد. علاوه‌بر این، امکان پذیر پزشک از سابقه بیماری و سابقه خانوادگی شما بپرسد و برای برسی زیاد تر از لکه‌ها مثالبرداری کند. آزمایش خون هم برای تشخیص بیماری‌ها مرتبط همانند دیابت و کم‌خونی منفعت گیری می‌بشود.
بیماری‌های شبیه پیسی
بیماری‌های فرد دیگر هم می باشند که جهت تحول پوست و ازدست‌رفتن رنگدانه خواهد شد، از جمله:
- لوسمی شیمیایی: تماس با مواد شیمیایی صنعتی می‌تواند به سلول‌های پوستی صدمه بزند و خطوط یا لکه‌های سفید پوستی را تشکیل کند.
- نوعی عفونت سطحی قارچی پوست (tinea versicolor): این عفونت مخمری می‌تواند لکه‌هایی تشکیل کند که در پوست روشن به رنگ سیاه و در پوست تیره به رنگ روشن دیده خواهد شد.
- زالی یا آلبینیسم: نوعی بیماری ژنتیکی که بدن مقدار زیاد مقداری از ملانین در پوست، مو یا چشم دارد.
- پیتریازیس آلبا: نوعی بیماری که با نواحی قرمز یا فلس‌همانند پوست اغاز می‌بشود و به لکه‌های روشن‌تر فلسی تحول می‌کند.
درمان پیسی
از آنجایی که این بیماری به بدن صدمه نمی‌زند و تنها جنبه زیبایی دارد، درمانی برای بیماری پیسی نیاز نیست. اگر پیسی انتشار دارید یا علائم آن بر روحیه شما تاثییر منفی می‌گذارد، می‌توانید از روشی درمانی برای یکدست‌کردن رنگ پوست یا ازبین‌بردن رنگدانه‌های باقی‌مانده منفعت گیری کنید. راه حلهای مختلفی برای بهبود علائم پیسی وجود دارند، از جمله:
- دارودرمانی؛
- نوردرمانی؛
- ازبین‌بردن رنگدانه؛
- جراحی؛
- مشاوره.
۱. دارودرمانی
داروی خاصی برای توقف بیماری پیسی وجود ندارد، اما داروهای خاصی می باشند که می‌توانند روال ازدست‌دادن رنگدانه را آهسته کنند و جهت رشد مجدد ملانوسیت و برگشتن رنگ پوست شوند، از جمله:
- کورتیکواستروئیدها؛
- مهارکننده‌های موضعی مسیر جانوس کیناز؛
- مهارکننده‌های کلسی‌نورین؛
- کلسی‌پوترین.
۲. نوردرمانی
نودرمانی یا فوتوتراپی روشی است که برگشت رنگ پوست را تسهیل می‌کند. پزشک از جعبه‌های نوری فرابنفش نوع بی (B) یا لیزر‌های پزشکی منفعت گیری می‌کند و آن را زمان کوتاهی مستقیم روی پوست شما قرار می‌دهد. برای رسیدن به نتیجه مورد نظر باید چندین جلسه نوردرمانی داشته باشید.
ترکیب داروهای پسورالن خوراکی و نور فرابنفش آ (A) نواحی بزرگ پیسی را درمان می‌کند. این درمان برای افرادی مؤثر است که سر، گردن، تنه، بالای بازو و ران آنها دچار است.
۳. رنگ‌زدایی
این روش رنگ طبیعی پوست را از بین می‌برد تا با نواحی دچار پیسی هماهنگ بشود. در این روش از داروی مونوبنزن منفعت گیری می‌بشود. می‌توان دارو را به لکه‌های رنگ‌دار پوست زد تا هم‌رنگ نواحی دچار پیسی شوند.
۴. جراحی
جراحی هم یکی از گزینه‌های درمانی است، از جمله:
- پیوند پوست: پوست بخشی از بدن برای پوشاندن قسمت دیگر برداشته می‌بشود. باقی‌ماندن جای زخم، عفونت یا نارسایی در تشکیل رنگ از عوارض احتمالی این راه حلاند. این روش جراحی «مینی گرفت» یا جراحی کوچک هم نامیده می‌بشود.
- پیوند تاول: در این پیوند از مکش برای تشکیل آبسه روی پوست منفعت گیری می‌بشود و از تکه بالای تاول برای پیوند به ناحیه دچار پیسی منفعت گیری می‌بشود.
- پیوند ملانوسیت: پزشک مثالای از پوست سالم را برمی‌دارد، ملانوسیت‌های آن را کشت می‌دهد و به ناحیه بدون رنگ بدن تزریق می‌کند.
در برخی شرایط پزشک جراحی را نظر نمی‌دهد، از جمله:
- هنگامی بیماری پیسی سریع انتشار می‌بشود؛
- گمان زیاد تشکیل جای زخم؛
- تشکیل اسکارهای برجسته و بزرگ‌تر از زخم.
۵. مشاوره
مراجعه به مشاور یا روان‌شناس برای بهبود عزت‌نفس و تسلط بر اضطراب یا افسردگی ناشی از تغییرات پوست برخی افراد مبتلا به پیسی مناسب است. پیسی احتمالا جهت پریشانی روانی بشود و روی ظاهر افراد و روابط اجتماعی آنها تاثییر بگذارد. در این صورت امکان پذیر پزشک از شما بخواهد به مشاور مراجعه کنید.
پیشگیری از پیسی
از آنجایی که پیسی علت‌های مختلفی دارد، روشی برای جلوگیری از پیشرفت پیسی وجود ندارد. یقیناً می‌توانید با چند روش گمان انتشار کردن پیسی را افت دهید، از جمله:
سؤالات رایج
۱. آیا پیسی ژنتیکی است؟
بله. ۳۰درصد از موارد پیسی ژنتیکی‌اند و امکان پذیر این بیماری را از والدینتان به ارث ببرید.
۲. آیا پیسی درد دارد؟
خیر. پیسی دردناک نیست، اما امکان پذیر جهت آفتاب‌سوختگی دردناک در نواحی روشن‌تر پوست بشود. به همین علت بهتر است از ضدآفتاب نیرومندتر و لباس‌های مناسب منفعت گیری کنید.
۳. آیا با درمان پیسی رنگ طبیعی پوست برمی‌گردد؟
بله. رنگ پوست طبیعی در ۱۰ تا ۲۰درصد افراد مبتلا به پیسی برمی‌گردد. این اتفاق چند شرط دارد، از جمله:
- تشخیص قبل از ۲۰سالگی؛
- توانایی اوج انتشار کردن بیماری در ۶ ماه یا کمتر؛
- وجود علائم مهم در صورت.
در برخی شرایط گمان برگشت رنگدانه کمتر است، از جمله:
- ابراز علائم پیسی سپس از ۲۰سالگی؛
- وجود علائم در لب‌ها، اندام‌ها و دست‌ها.
۴. آیا می‌توان پیسی را نهان کرد؟
اگر لکه‌های روی پوست‌تان برای شما ناخوشایندند، با چند روش می‌توانید آنها را نهان کنید از جمله:
- از ضدآفتاب با اس.پی.اف (SPF) ۳۰ یا زیاد تر منفعت گیری کنید. این ضدآفتاب می‌تواند تفاوت رنگ بین پوست طبیعی و ناحیه دچار را کم کند.
- از مواد آرایشی برای پوشاندن ناحیه بدون رنگ منفعت گیری کنید.
- موهای سفیدشده را رنگ کنید.
- از تتو در ناحیه دچار پیسی منفعت گیری کنید.
۵. آیا بیماری پیسی واگیردار است؟
خیر. پیسی مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌بشود.
۶. آیا پیبالدیسم و پیسی یکی است؟
خیر. هر دو بیماری مربوط به لکه‌های سفید یا روشن روی پوست یا مو می باشند، اما پیبالدیسم وقتی است که بخشی از پوست ملانوسیت یا سلول‌های تولیدکننده ملانین را ندارد و فرد با این بیماری به دنیا می‌آید. پیسی وقتی اتفاق می‌افتد که بدن شما ملانوسیت دارد، اما این ملانوسیت تخریب می‌بشود. پیسی در طول زندگی اتفاق می‌افتد.
شما بگویید
شما چه مقدار با پیسی آشنایی دارید؟ آیا در اطرافتان فردی به این عارضه مبتلا شده است؟ در صورت تمایل می‌توانید توانایی و نظرتان را در تکه ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این نوشته را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
هشدار! این نوشته فقط جنبه آموزشی دارد و برای منفعت گیری از آن ملزوم است با پزشک یا متخصص وابسته مشورت کنید. اطلاعات زیاد تر