شرکت Tokamak Energy به‌تازگی ویدیوی جذابی منتشر کرده است که صحنه‌هایی از یک آزمایش خیره‌کننده همجوشی در رآکتور توکامک را به‌نمایش می‌گذارد.

به گزارش Futurism، این ویدیو با استفاده از دوربین رنگی فوق‌سریع ضبط شده و محفظه‌ای دونات‌شکل به نام توکامک را نشان می‌دهد. درون این محفظه، ابر صورتی‌رنگی از پلاسماهای درخشان هیدروژن درحال چرخش است و به دماهایی بالاتر از هسته خورشید می‌رسد. این درحالی است که همه این فرایند درون یک میدان مغناطیسی قدرتمند محبوس شده است.

دمای همجوشی در توکامک بالاتر از هسته خورشید است

آن چیزی که در تصویر دیده می‌شود فقط نور مرئی از لبه پلاسما است، زیرا هسته پلاسما آن‌قدر داغ است که اصلاً نور مرئی از خود ساطع نمی‌کند.

در گوشه بالای سمت راست ویدیو نیز می‌توان صحنه‌ای خیره‌کننده از دانه‌های لیتیوم را که به درون محفظه تزریق می‌شوند دید. این دانه‌ها در ابتدا به رنگ قرمز درخشان ظاهر می‌شوند؛ اما با فرو رفتن در عمق پلاسما و یونیزه‌شدن، به هاله‌ای سبزرنگ و تابان تبدیل می‌گردند.

همجوشی هسته‌ای فرایندی است که ستارگان و از جمله خورشید را برای میلیاردها سال روشن نگه داشته است. در هسته یک ستاره، نیروی گرانش عظیم باعث می‌شود اتم‌های کوچک هیدروژن درون ترکیب فوق داغی از پلاسما به هم برخورد کنند و در هنگام ترکیب، انرژی گرمایی آزاد کنند.

بازتولید این فرایند در زمین کار ساده‌ای نیست، زیرا ما گرانش فوق‌العاده زیاد یک ستاره را در اختیار نداریم تا اتم‌ها را به‌راحتی به هم بکوبیم. بااین‌حال یکی از روش‌های انجام آن، استفاده از دستگاهی به نام توکامک است. توکامک از آهنرباهای ابررسانا برای ایجاد میدانی مغناطیسی بسیار قدرتمند استفاده می‌کند که پلاسما را درون خود به دام می‌اندازد؛ چون پلاسما چنان داغ است که هیچ ماده جامدی توان نگهداری آن را ندارد.

بااین‌حال، سوخت مورد استفاده یعنی اتم‌های هیدروژن نیز محدودیت‌های خاص خود را دارد. با اینکه هیدروژن فراوان‌ترین عنصر در جهان است، اما در زمین، به‌ویژه ایزوتوپ‌های خاص موردنیاز برای همجوشی به‌سختی یافت می‌شوند. دوتریوم هم کمیاب است ولی می‌توان آن را از آب دریا استخراج کرد؛ اما تریتیوم آن‌قدر نایاب است که دانشمندان ناچارند آن را با تابش‌دهی لیتیوم تولید کنند.

سریال معامله (The Deal) تازه‌ترین اثر ژان‌ استفان برون، فیلم‌ساز مطرح سوئیسی است که توافق هسته‌ای ژنو میان ایران و آمریکا در سال ۱۳۹۲ را در قالب یک درام پرتنش روایت می‌کند. این اثر، سیاست را با احساس و دیپلماسی را با هیجان در هم می‌آمیزد تا از دل واقعیت تاریخی، داستانی تماشایی خلق کند. سریال معامله نگاهی متفاوت به مذاکرات اتمی و نقش سوئیس در میانجی‌گری جهانی ارائه می‌دهد.

۱۰ سریال سیاسی برتر تاریخ تلویزیون؛ از Chief of Staff تا The West Wing

کارگردان سریال «معامله»؛ گذر از مستند به داستان

ژان‌ استفان برون (Jean-Stéphane Bron)، کارگردان اهل لوزان سوئیس و متولد سال ۱۹۶۹، پیش از این با ساخت مستندهای سیاسی شناخته می‌شد. او با فیلم Connu de nos services به افشای پرونده‌های امنیتی سوئیس پرداخت و با Mais im Bundeshuus درباره سیاست‌مداران پارلمان این کشور، جایزه فیلم سوئیس را دریافت کرد. با این حال، در سریال معامله مسیر تازه‌ای را آغاز کرده است تا واقعیت تاریخی را در قالب داستانی دراماتیک و پرکشش روایت کند.

ساخت درامی از دل واقعیت

سریال معامله یک مینی‌سریال شش‌ قسمتی است که از شبکه Play RTS در سوئیس پخش شده و هر قسمت آن حدود ۴۵ دقیقه است.

برون برای بازسازی مذاکرات هسته‌ای ژنو، به‌جای فرم مستند، ساختار داستانی را برگزید تا روایت جذاب‌تری بسازد. او روند دو ساله مذاکرات ایران و آمریکا را به ۱۰ روز خلاصه کرد تا ریتم سریع‌تری ایجاد کند.

همچنین برای آزادی بیشتر در خلق شخصیت‌ها، نام افراد واقعی را تغییر داد. با وجود این، تأکید کرده است که فضای سیاسی، گفت‌وگوها و تنش‌های دیپلماتیک را با دقت و واقع‌گرایی به تصویر کشیده است.

عشق در دل سیاست

در سریال معامله، روابط انسانی و عاشقانه نیز در کنار موضوعات سیاسی جریان دارند. محور اصلی این بخش از داستان، رابطه‌ای پنهان میان رئیس هیئت سوئیسی و یک منتقد سیاسی ایرانی است که پیش‌تر در تهران با هم آشنا شده بودند.

برخی دیپلمات‌ها در زمان نگارش فیلمنامه این بخش را غیرواقعی دانستند، اما کارگردان از همین نکته برای افزایش تنش احساسی بهره برد. او میل فروخورده برای گفت‌وگو یا تماس را به عنصری نمایشی تبدیل کرد تا کشش عاطفی و دراماتیک اثر بیشتر شود.

بازیگران سریال «معامله»

در سریال معامله گروهی از بازیگران بین‌المللی نقش‌های اصلی را بر عهده دارند و با بازی‌های خود فضای پرتنش و احساسی این درام سیاسی را شکل می‌دهند.

ویرل بایتنس در نقش الکساندرا وایس، رئیس هیئت دیپلماتیک سوئیس، ایفای نقش کرده است. جولیت استیونسون در نقش سیندی کوهن، معاون وزیر امور خارجه آمریکا، حضوری پرقدرت دارد.

آرش مرندی در نقش پیام سنجابی، مهندس ایرانی حاضر در مذاکرات بازی می‌کند. آنتونی عزیزی در نقش محسن مهدوی، وزیر امور خارجه ایران، ظاهر شده و فنلا وولگار در نقش مارگارت دیویس، نماینده اتحادیه اروپا، نقش میانجی را ایفا می‌کند.

از تاریخ خشک تا درامی جهانی

ژان‌استفان برون با سریال معامله نشان داده است که چگونه می‌توان از واقعیت تاریخی، درامی بین‌المللی ساخت. او در این اثر مرز میان حقیقت و تخیل را از میان برده و از دیپلماسی بی‌طرفانه سوئیس تصویری تازه ارائه کرده است.

به‌جای مستندی خشک درباره مذاکرات هسته‌ای، تماشاگر با تریلری پرکشش روبه‌رو می‌شود که در آن، سیاست به بازی قدرت و احساس بدل می‌شود.

طبق یک مطالعه جدید، در بیشتر افراد عملکرد کلی ذهن بین سنین ۵۵ تا ۶۰ سال به نقطه اوج خود می‌رسد. به گفته پژوهشگران، یافته آنها توضیح می‌دهد چرا افراد در این بازه سنی معمولاً در حل مسائل پیچیده و نقش‌های رهبری عملکرد درخشانی دارند.

در این پژوهش، محققانی از استرالیا و لهستان به‌جای تمرکز بر هوش تحلیلی، ویژگی‌های روان‌شناختی پایدار و قابل‌اندازه‌گیری را بررسی کرده‌اند؛ یعنی ویژگی‌هایی که هم با عملکرد واقعی در زندگی ارتباط دارند و هم در گذر زمان الگوی مشخصی از رشد یا افت عملکرد در آنها دیده می‌شود.

محققان برای انجام تحقیق ابتدا ۱۶ بُعد روان‌شناختی مانند استدلال، حافظه، سرعت پردازش، دانش عمومی و هوش هیجانی را شناسایی کرده‌اند. همچنین پنج ویژگی اصلی شخصیت یعنی برون‌گرایی، پایداری هیجانی، وظیفه‌شناسی، پذیرابودن نسبت به تجربه و سازگاری نیز بررسی شده است.

سپس با ترکیب داده‌های حاصل از پژوهش‌های بزرگ و استانداردسازی آنها، الگوی سنی رشد هر ویژگی مشخص شد.

اوج عملکرد کلی ذهن در انسان‌ها

پژوهشگران مسیر سنی تمام این ۱۶ ویژگی را در قالب یک شاخص ترکیبی بررسی کرده‌اند و در نتیجه می‌گویند عملکرد ذهنی کلی انسان‌ها در فاصله ۵۵ تا ۶۰ سالگی به اوج می‌رسد و پس از حدود ۶۵ سالگی به‌تدریج کاهش پیدا می‌کند. این کاهش معمولاً بعد از ۷۵ سالگی سرعت بیشتری پیدا می‌کند.

همچنین نتیجه این تحقیق نشان داده برخی ویژگی‌ها بسیار دیرتر از چیزی که تصور می‌شد به نقطه اوج خود می‌رسند. برای مثال، وظیفه‌شناسی در حدود ۶۵ سالگی در بالاترین سطح قرار دارد و پایداری هیجانی حدود ۷۵ سالگی به اوج می‌رسد.

حتی توانایی‌هایی مانند استدلال اخلاقی و مقاومت در برابر سوگیری‌های شناختی (که موجب تصمیم‌های نادرست می‌شوند) تا ۷۰ و حتی ۸۰ سالگی زندگی نیز روبه‌رشد باقی می‌مانند.

مطالعات قبلی نشان داده بودند که انسان از نظر جسمی معمولاً در اواسط دهه ۲۰ تا اوایل دهه ۳۰ زندگی خود در بهترین وضعیت قرار دارد. از سوی دیگر، توانایی‌های ذهنی خام مانند سرعت پردازش اطلاعات، حافظه کوتاه‌مدت و استدلال منطقی از حدود ۲۰ سالگی روبه‌کاهش می‌رود. حالا این تحقیق جزئیات جدیدی برای درک این موضوع فراهم کرده است.

نتایج تحقیق این نکته را یادآوری می‌کند که باید دیدگاه موجود نسبت به میان‌سالی را تغییر دهیم. همانطور که در برخی گزارش‌ها گفته شده، افراد زیادی در این دوره به بیشترین میزان بهره‌وری و عمق فکری رسیده‌اند. برای مثال، «چارلز داروین» در ۵۰ سالگی منشأ انواع گونه‌ها را منتشر کرد و بتهوون در ۵۳ سالگی و در حالی‌که ناشنوا بود، سمفونی نهم خود را ساخت.

وزارت انرژی ایالات متحده نقشه راه جدیدی را برای تحقق رؤیای چند دهه‌ای مهار انرژی همجوشی هسته‌ای منتشر کرده است.

به گزارش ورج، هدف از این طرح جدید حمایت از تلاش‌های تحقیق‌وتوسعه و افزایش همکاری‌های عمومی و خصوصی برای ساخت نخستین نسل از نیروگاه‌های برق همجوشی هسته‌ای است. این برنامه همچنین بر نقش هوش مصنوعی تأکید می‌کند و از این فناوری هم به‌عنوان ابزاری که می‌تواند منجر به پیشرفت‌های علمی جدید شود، و هم به‌عنوان انگیزه‌ای برای ایجاد منبع انرژی تازه‌ای که بتواند نیاز روزافزون مراکز داده به برق را تأمین کند، استفاده خواهد کرد.

ایالات متحده به دنبال استفاده از انرژی همجوشی هسته‌ای است

به گفته وزارت انرژی ایالات متحده، استراتژی جدید با هدف راه‌اندازی نیروگاه‌های همجوشی در مقیاس تجاری و اتصال آنها به شبکه برق تا اواسط دهه ۲۰۳۰ تدوین شده است. بااین‌حال، نقشه راه منتشر شده تا حدودی مبهم است. این سند می‌گوید هدف آن «ایجاد زیرساخت‌های عمومی است که از گسترش بخش خصوصی همجوشی در دهه ۲۰۳۰ پشتیبانی کند.» بااین‌وجود، هنوز موانع و عدم قطعیت‌های زیادی وجود دارد که می‌تواند دستیابی به برق همجوشی برای خانه‌ها و کسب‌وکارها را چند دهه به تعویق بیندازد.

نیروگاه‌های شکافت هسته‌ای امروزی با شکافتن اتم‌ها انرژی آزاد می‌کنند، درحالی‌که نحوه عملکرد نیروگاه‌های همجوشی دقیقاً برعکس است. آنها اتم‌ها را در فرایندی کنترل‌شده با یکدیگر ترکیب می‌کنند تا انرژی تولید شود. مزیت بزرگ دستیابی به همجوشی این است که برخلاف شکافت، پسماندهای رادیواکتیو خطرناک در این فرایند تولید نمی‌شود و همچنین به سوخت‌های فسیلی آلاینده وابسته نیست.

فرایند همجوشی شبیه همان روشی است که ستارگان از طریق آن نور و گرمای خود را تولید می‌کنند. هرچند این منبع انرژی می‌تواند فراوان و بدون کربن باشد، اما برای ترکیب اتم‌ها به مقدار بسیار زیادی گرما و فشار نیاز است. به همین دلیل، دستیابی به واکنشی که انرژی خالص مثبت تولید کند بسیار دشوار است.

به گفته وزارت انرژی ایالات متحده، تاکنون بیش از ۹ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خصوصی به پروژه‌ها و رآکتورهای آزمایشی همجوشی اختصاص یافته است.

نتایج یک مطالعه بزرگ نشان می‌دهد که یک آزمایش خون پیشرفته به نام Galleri، توانسته نشانه‌های بیش از ۵۰ نوع سرطان را با دقت بالا و پیش از بروز علائم اولیه شناسایی کند. این آزمایش که هم‌اکنون در مطالعه‌ای جداگانه در سرویس سلامت همگانی بریتانیا (NHS) نیز درحال ارزیابی است، در حدود دو‌سوم از مواردی که نتیجه آن‌ها مثبت بوده، واقعاً وجود سرطان را نشان داده است.

طبق اطلاعات موجود، این آزمایش که محصول شرکت آمریکایی Grail است، با تحلیل تکه‌های DNA که از سلول‌های سرطانی جدا و وارد جریان خون می‌شوند، می‌تواند حتی پیش از ظاهرشدن علائم، وجود بیماری را تشخیص دهد.

تشخیص سرطان در اولین مراحل با یک آزمایش خون

داده‌های منتشرشده از مطالعه (موسوم به PATHFINDER 2 که یکی از بزرگ‌ترین پژوهش‌های غربالگری سرطان در آمریکا است) نشان می‌دهد Galleri توانسته با دقت بالایی موارد واقعی سرطان را شناسایی کند و در افراد سالم احتمال اشتباه را به حداقل برساند.

در این مطالعه که نتایج آن پس از ارائه در انجمن اروپایی سرطان‌شناسی (ESMO) قرار است در قالب یک مقاله علمی منتشر شود، بیش از ۲۳ هزار داوطلب بدون علائم سرطان از آمریکا و کانادا شرکت کردند و به‌مدت حداقل یک سال تحت پیگیری بودند. از میان آنها، در 216 نفر سیگنال سرطان در خون شناسایی شد و سپس در ۱۳۳ نفر (معادل ۶۱.۶ درصد) تشخیص سرطان به درستی تأیید گردید.

علاوه‌براین، Galleri در ۹۲ درصد موارد توانست محل دقیق بافت یا اندام درگیر با سرطان را هم مشخص کند. همچنین بیش از نیمی از سرطان‌های جدید (۵۳.۵ درصد) در مراحل ۱ یا ۲ تشخیص داده شدند، یعنی زمانی که بیماری هنوز در مراحل اولیه و درمان‌پذیر بوده است. به‌طورکلی نیز بیش از دو‌سوم (۶۹.۳ درصد) سرطان‌ها در این مراحل شناسایی شده‌اند.

محققان می‌گویند اضافه کردن این آزمایش خون پیشرفته به غربالگری‌های استاندارد منجر به افزایش بیش از هفت‌برابری کشف سرطان‌ها می‌شود.

نکته مهم دیگر اینکه حدود سه‌چهارم از سرطان‌های شناسایی‌شده در این مطالعه مربوط به مواردی از جمله سرطان‌های لوزالعمده، تخمدان، کبد و سر و گردن بوده‌اند که درحال‌حاضر هیچ برنامه‌ غربالگری متداولی ندارند.

دکتر «نیما نبوی‌زاده»، دانشیار پزشکی پرتودرمانی ایرانی در دانشگاه علوم پزشکی اورگن، می‌گوید:

«این داده‌ها نشان می‌دهد Galleri می‌تواند رویکرد ما نسبت به غربالگری سرطان را به‌طور بنیادی تغییر و بسیاری از سرطان‌ها را در مراحل اولیه تشخیص دهد؛ زمانی که احتمال درمان موفق یا حتی درمان کامل وجود دارد.»

مدل‌سازی‌ دانشمندان نشان می‌دهد انجام این آزمایش به‌صورت سالانه از سن ۵۰ سالگی به بالا (زمانی که بروز سرطان افزایش می‌یابد) می‌تواند مؤثر و مقرون‌به‌صرفه باشد. همچنین قرار است نتایج آزمایش مشابهی با شرکت ۱۴۰ هزار داوطلب در بریتانیا در میانه‌ سال آینده میلادی منتشر شود که در صورت موفقیت، سازمان NHS قصد دارد این تست را با بیش از یک میلیون نفر دیگر تکرار کند.

با وجود این نتایج امیدبخش، برخی پژوهشگران هشدار داده‌اند که هنوز باید بررسی شود آیا استفاده گسترده از Galleri واقعاً موجب کاهش مرگ‌ومیر ناشی از سرطان می‌شود یا خیر.

بنیاد ویکی‌مدیا هشدار داده که چت‌بات‌های هوش مصنوعی و ابزارهای خلاصه‌سازی خود محتوا باعث کاهش بازدید از ویکی‌پدیا شده‌اند.

در یادداشتی که در وبلاگ رسمی این بنیاد منتشر شده، «مارشال میلر»، مدیر ارشد بخش محصول ویکی‌مدیا، توضیح داده که افت بازدید صفحات این سایت مستقیماً به رشد چت‌بات‌های مبتنی بر مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) و نمایش خلاصه‌های تولیدشده توسط هوش مصنوعی در نتایج جستجو مرتبط است.

کاهش بازدید از ویکی‌پدیا در اثر رشد سرویس‌های هوش مصنوعی

میلر نوشته است:

«ما معتقدیم این کاهش‌ بازدیدها نشان دهنده تأثیر هوش مصنوعی و شبکه‌های اجتماعی بر شیوه جستجوی اطلاعات است، به‌ویژه با توجه به اینکه موتورهای جستجو پاسخ‌هایی را مستقیماً به کاربر نمایش می‌دهند که اغلب بر پایه محتوای ویکی‌پدیا شکل گرفته‌اند.»

به گفته او، بنیاد ویکی‌مدیا در ماه‌های اخیر با بات‌های هوش مصنوعی پیشرفته‌ای برای استخراج اطلاعات روبه‌رو شده که تشخیص آنها از کاربران عادی دشوار بوده است. پس از بهبود سیستم تشخیص ربات‌ها و دستیابی به آمار دقیق‌تر، داده‌های ویکی‌پدیا نشان می‌دهد که میزان بازدید صفحات این سایت در یک سال گذشته حدود ۸ درصد کاهش یافته است.

میلر درباره خطرات این موضوع می‌گوید:

«اگر روند کاهش بازدید ادامه پیدا کند، موجودیت تنها وب‌سایتی در این مقیاس که بر پایه استانداردهای راستی‌آزمایی، بی‌طرفی و شفافیت بنا شده، در خطر قرار می‌گیرد. کاهش بازدید به معنای داوطلبان کمتر، بودجه‌ کمتر و در نهایت کاهش قابلیت اطمینان محتوا است.»

او راه‌حل مشکل را در شفافیت و ارجاع مستقیم به منابع اصلی می‌داند و پیشنهاد کرده که موتورهای جستجو و مدل‌های زبانی باید کاربران را به تعامل مستقیم با منبع، یعنی ویکی‌پدیا، ترغیب کنند.

ویکی‌پدیا که در زمینه قابلیت‌های هوش مصنوعی چندان فعال نبوده، در تابستان گذشته ایده‌ افزودن خلاصه‌های تولیدشده توسط AI در ابتدای مقالات را مطرح کرده بود، اما این طرح پیش از اجرا و پس از واکنش تند ویراستاران داوطلب کنار گذاشته شد.

کارتل ماشین یکی از قطعات مهم و حیاتی در خودروهای احتراق داخلی است. فعالیت موتورهای احتراق داخلی بدون حضور کارتل امکان‌ناپذیر است. این قطعه با نام‌های متفاوتی همچون کارتر ماشین یا کارتل روغن نیز شناخته می‌شود.

در مطلب پیش‌رو از دیجیاتو به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت و نکات تکمیلی پیرامون این قطعه را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد. بنابراین اگر می‌خواهید به پرسش‌هایی از قبیل کارتل چیست؟ یا کارتل ماشین چیست؟ پاسخ دهید، در ادامه متن با همراه باشید. در این متن موضوعاتی از قبیل جوشکاری کارتل روغن یا شکستن کارتل روغن را نیز بررسی خواهیم کرد.

کارتل ماشین چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟

کارتل ماشین که در معنای صحیح با نام کارتر شناخته می‌شود، قطعه‌ای مهم و کلیدی در موتورهای درون‌سوز است که در پایین‌ترین بخش موتور و چسبیده به بلوک سیلندر قرار دارد. این قطعه را در زبان انگلیسی Oil Pan یا تابه روغن می‌نامند. به نظر می‌رسد از نام این قطعه، مشخص است که وظیفه آن چیست.

کارتل خودرو وظیفه دارد تا روغن موتور را پس از اتمام چرخه روغن‌کاری جمع‌آوری کرده و ذخیره نماید. این قطعه در واقع مخزن اصلی روغن موتور محسوب می‌شود. پمپ روغن با کارتل در تماس است و روغن مورد نیاز را برای گردش مجدد در سیستم، از طریق کارتل تأمین می‌کند. کارتل معمولا شبیه یک سینی بزرگ و عمیق است که مقادیر زیادی روغن درون آن جای می‌گیرند و به همین دلیل است که انگلیسی‌ها آن را تابه روغن می‌نامند.

کارتل در کجای ماشین قرار دارد؟

همان‌گونه که در قسمت قبلی اشاره کردیم، کارتل ماشین زیر بلوک سیلندر و در پایین‌ترین نقطه موتور قرار می‌گیرد. قرارگیری کارتل در این محل باعث می‌شود تا این قطعه در معرض آسیب‌های جاده‌ای همانند برخورد با دست‌اندازها، سنگ‌ها و اجسام تیز قرار بگیرد. برای محافظت از این قطعه، یک سپر فلزی یا پلاستیکی به نام سینی زیر موتور در نظر گرفته شده است. همچنین باید به این موضوع اشاره کنیم که این قطعه توسط واشر کارتل به بلوک سیلندر متصل می‌شود تا از هرگونه نشت روغن جلوگیری به عمل آید.

نقش کارتل در سیستم روغن‌کاری

نقش کارتل ماشین در سیستم روان‌کاری موتور خودرو حیاتی محسوب می‌شود. این قطعه چند نقش را در موتورهای درون‌سوز ایفا می‌کند که به شرح زیر هستند:

1. ذخیره‌سازی: کارتل مکانی برای نگهداری تمامی روغن موتور خودرو محسوب می‌شود.
2. خنک‌سازی: کارتل ابعاد بزرگی دارد و با هوای آزاد نیز در تماس است. بنابراین هنگام توقف یا حرکت خودرو، روغن ذخیره‌شده درون آن تا حدی خنک می‌شود.
3. تأمین روغن مورد نیاز پمپ: لوله مکش پمپ روغن در خودروهای درون‌سوز، درون کارتل قرار دارد. روغن از این قطعه به سمت اجزای داخلی موتور کشانده می‌شود.
4. تثبیت سطح روغن: در خودروهای پیشرفته‌تر، کارتل روغن به شکلی طراحی می‌شود که هنگام شتاب‌گیری یا ترمزهای ناگهانی، حرکت و پاشش روغن درون مخزن را به حداقل برساند. در نتیجه این اقدام،‌ پمپ روغن همیشه دسترسی کافی به مقدار کافی روغن موتور خواهد داشت.

اجزا، جنس و ساختار کارتل خودرو

کارتل خودرو از چند جز اصلی تشکیل شده است. این اجزا شامل واشر،‌ پیچ تخلیه، سینی و پلیت‌ها (صفحه آهنی داخل کارتل) هستند. در ادامه به جزئیات این بخش‌ها خواهیم پرداخت:

• سینی اصلی یا بدنه کارتل: بخش اصلی و مخزن روغن است که معمولاً از جنس فولاد یا آلومینیوم ساخته می‌شود.
• واشر کارتل: این قطعه یک درزگیر مهم است که بین کارتل و بلوک موتور قرار می‌گیرد. واشر کارتل از نشتی روغن جلوگیری می‌کند.

• پیچ تخلیه: این پیچ در پایین‌ترین نقطه کارتل قرار دارد و برای خروج روغن قدیمی هنگام تعویض روغن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پیچ به یک واشر فلزی یا لاستیکی مجهز است تا کاملاً آب‌بندی شود و از خروج روغن جلوگیری به عمل آید.
• بافل‌ها، پلیت‌ها یا صفحات آهنی: صفحات داخلی کارتل هستند که برای کنترل حرکت روغن در هنگام رانندگی پرشتاب و جلوگیری از کف کردن آن درون کارتل جاسازی شده‌اند.

جنس بدنه و مقاومت مکانیکی

آن‌طور که در قسمت‌های قبل اشاره کردیم، کارتل خودرو در معرض ضربات خارجی و همچنین تغییرات دما قرار دارد. بنابراین کارتل باید مقاومت مناسبی داشته باشد. به‌طور معمول کارتل‌ها از جنس فولاد یا آلومینیوم ساخته می‌شوند.

ورق فولادی فشرده رایج‌ترین و ارزان‌ترین ماده‌ای است که برای ساخت کارتل استفاده می‌شود. این قطعه مقاومت خوبی در برابر ضربه دارد اما وزن آن بالاتر از کارتل آلومینیومی است.

ماده دیگری که برای ساخت کارتل مورد استفاده قرار می‌گیرد، آلومینیوم است. استفاده از آلومینیوم برای ساخت کارتل به تکنیک ریخته‌گری نیاز دارد. کارتل‌های آلومینیومی معمولاً سبک‌تر هستند و درون آن‌ها از پره‌های خنک‌کننده استفاده شده است تا حرارت را به بیرون انتقال دهند. کارتل‌های آلومینیومی برای خودروهای اسپرت یا گران‌قیمت استفاده می‌شوند.

تفاوت کارتل‌های فلزی و آلومینیومی

انواع کارتل خودرو

به‌طور کلی دو نوع کارتل در خودروها وجود دارد. نحوه تقسیم‌بندی کارتل‌ها براساس نوع مدیریت روغن است. این دو نوع، کارتل تر و کارتل خشک هستند.

کارتل تر چیست؟

کارتل تر (Wet Sump) نوع رایج سیستم روغن‌کاری است که در اکثر خودروهای معمول بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این سیستم، کارتل زیر موتور قرار دارد و تمام روغن موتور هنگامی که فرآیند روغن‌کاری تمام می‌شود، در همین مخزن ذخیره می‌شود. پمپ روغن نیز روغن موتور را به‌صورت مستقیم از همین کارتل به درون موتور پمپاژ می‌کند. کارتل‌های تر ساده هستند، قابلیت اطمینان بالایی دارند و هزینه تولید آن‌ها نیز پایین است.

کارتل خشک چیست؟

کارتل خشک (Dry Sump) برای خودروهای اسپرت و مسابقه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این سیستم،‌ کارتل زیر موتور قرار دارد اما بسیار کم‌عمق است. در کارتل‌های خشک، روغن به سرعت جمع‌آوری می‌شود و در زمانی کوتاه توسط پمپ‌های مکش به یک مخزن جداگانه روغن که در جای دیگری از خودرو قرار دارد، منتقل می‌شود.

تفاوت‌های کاربردی و ساختاری کارتل خشک و تر:

علائم خرابی و ترکیدن کارتل ماشین

خرابی کارتل که در شکل‌های ترکیدگی یا نشتی ظهور می‌کند، یکی از مشکلات جدی این قطعه است. این مشکل می‌تواند منجر به آسیب‌های فاجعه‌باری شود که سلامت موتور را به خطر می‌اندازند. خرابی کارتل چند نشانه دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت:

نشتی روغن در زیر خودرو

شایع‌ترین علامت خرابی کارتل، نشتی روغن و مشاهده لکه‌های روغن موتور زیر خودرو است. این علامت هنگامی که خودرو را برای مدت طولانی پارک کرده‌اید، بروز پیدا می‌کند. نشتی کارتل خودرو می‌تواند بر اثر ضربه مستقیم به بدنه کارتل یا فرسودگی و خرابی واشر کارتل باشد. همچنین در صورت بروز مشکل برای پیچ تخلیه نظیر سفت شدن بیش‌ازحد یا خرابی واشر پیچ، روغن موتور از کارتل به بیرون نشت خواهد کرد.

روشن شدن چراغ چک روغن

اگر کارتل سوراخ شود یا نشتی شدید در آن به وجود آید، سطح روغن موتور کاهش خواهد یافت. هنگامی که سطح روغن موتور به کمتر از حد ایمن برسد، سنسور فشار روغن فعال می‌شود و چراغ هشدار روغن نیز روشن خواهد شد. در این شرایط باید بلافاصله موتور را خاموش کنید و سطح روغن را چک نمایید. ادامه حرکت در وضعیتی که چراغ روغن خودرو روشن است، به موتور آسیب جدی وارد می‌کند. همچنین اگر سطح روغن به‌‌صورت غیرطبیعی پایین می‌آید، ممکن است خودرو دچار روغن‌سوزی شده باشد.

پیشنهاد مطالعه: روغن سوزی موتور چیست و چه علایمی دارد؟

صداهای غیرعادی موتور

کمبود شدید روغن در اثر نشتی کارتل، باعث می‌شود تا اجزای متحرک موتور به خوبی روغن‌کاری نشوند و در اصطلاح خشک کار کنند. بنابراین اگر کارتل نشتی داشته باشد، صداهای ناهنجاری از میل‌لنگ، یاتاقان‌ها و سوپاپ‌ها به گوش خواهد رسید. شنیده شدن صدای ساییدگی فلز روی فلز، نشان‌دهنده اصطکاک و آسیب داخلی به موتور است.

دلایل خرابی یا ترک کارتل خودرو

عوامل مختلفی ممکن است باعث خرابی کارتل خودرو شوند. این عوامل ممکن است به‌صورت فیزیکی یا شیمیایی، بر سلامت کارتل تأثیر منفی بگذارند. در ادامه دلایل خرابی این قطعه را بررسی خواهیم کرد.

ضربه مستقیم به کارتل

شایع‌ترین دلیلی که باعث ترک خوردن یا سوراخ شدن کارتل می‌شود، برخورد مستقیم بدنه آن با اجسام خارجی است. این اتفاق هنگامی رخ می‌دهد که با سرعت بالا از روی دست‌اندازهای بزرگ عبور کنید، سنگ‌ها و قطعات فلزی سطح جاده به کارتل برخورد کنند، خودرو از ناحیه کارتل دچار سانحه شود یا با خودرو سواری به آفرود بروید.

دمای بالا و شوک حرارتی

یکی دیگر از دلایل نشتی کارتل، شوک حرارتی است. اگر موتور برای مدت طولانی بدون روغن‌کاری مناسب کار کند، دچار افزایش دما می‌شود. در این زمان اگر آب سرد روی کارتل بپاشد، این قطعه دچار شوک حرارتی خواهد شد. شوک حرارتی باعث می‌شود تا ترک‌هایی روی بدنه کارتل ایجاد شود.

نقص در طراحی یا تولید

گاهی اوقات راننده در خرابی کارتل تقصیری ندارد و این قطعه به‌دلیل ساخت نامناسب دچار مشکل شده است. استفاده از آلیاژ نامرغوب در تولید کارتل، نصب نامناسب واشر و رزوه‌های خراب پیچ تخلیه، باعث آسیب‌پذیری کارتل می‌شوند که در نتیجه آن نشتی اتفاق خواهد افتاد.

راه‌های جلوگیری از خرابی کارتل ماشین

حتماً تابه‌حال متوجه شده‌اید که کارتل خودرو یک قطعه حساس است و اهمیت بالایی دارد. بنابراین باید از آن محافظت کرد تا آسیب نبیند. در ادامه راهکارهایی برای محافظت از کارتل خودرو ارائه شده‌اند.

استفاده از سینی زیر موتور

نصب سینی زیر موتور بهترین راه پیشگیری از خرابی کارتل است. این سینی‌ها از جنس فولاد، آلومینیوم یا پلاستیک ساخته می‌شوند. وظیفه این سینی‌ها، جذب ضربات احتمالی است. همچنین نصب سینی زیر موتور از برخورد سنگ و فلزات با کارتل خودداری می‌کند.

چک کردن سطح روغن به‌صورت منظم

چک کردن هفتگی سطح روغن در موتورهای درون‌سوز، موضوعی حیاتی است. با انجام این کار می‌توانید متوجه شوید که آیا نشتی در موتور اتفاق افتاده است یا خیر. درصورت بروز نشتی، می‌توانید آن را شناسایی و رفع کنید.

پیشنهاد مطالعه: روش صحیح چک‌کردن روغن موتور خودرو

انجام سرویس‌های دوره‌ای در موعد مقرر

انجام سرویس‌های دوره‌ای یکی دیگر از راه‌های حفظ سلامت کارتل و سیستم روغن‌کاری است. در این سرویس‌ها، روغن موتور و فیلتر روغن تعویض می‌شوند. همچنین وضعیت واشر کارتل و پیچ تخلیه نیز بررسی می‌شود تا مطمئن شوید که هیچ‌گونه نشتی از این ناحیه وجود ندارد.

روش‌های تعمیر و رفع نشتی روغن از پیچ کارتل

برای تعمیر کارتل آسیب‌دیده، نخست باید به میزان آسیب وارده توجه کنید. در آسیب‌های کوچک، امکان تعمیر کارتل وجود دارد تا برای مدتی همچنان بتوانید از این قطعه استفاده کنید. بااین‌حال در آسیب‌های بزرگ، راهی به جز تعویض کارتل وجود ندارد.

تعمیر موقت با چسب یا جوشکاری

در زمان بروز نشتی‌های جزئی، ترک‌های محدود یا سوراخ‌های کوچک، می‌توانید از چسب زدن یا جوشکاری برای تعمیر کارتل استفاده کنید. این روش، یک راه‌حل اضطراری است که باعث می‌شود تا خودرو بتواند همچنان به فعالیت خود برای مدتی محدود ادامه دهد. همچنین باید توجه داشته باشید که جوشکاری کارتل باید توسط جوشکار ماهر و پس از تخلیه کامل روغن انجام شود.

تعویض کامل کارتل

هنگامی که کارتل دچار آسیب ساختاری جدی شده باشد، ترک‌های بزرگ و متعدد روی آن مشاهده شود یا رزوه پیچ تخلیه خراب شده باشد، بایستی نسبت به تعویض کارتل اقدام کنید. در این وضعیت باید روغن به‌طور کامل تخلیه شود، پیچ‌های نگهدارنده باز شوند، کارتل قدیمی جدا شود، سطح بلوک موتور تمیز شود و سپس کارتل جدید به همراه واشر نصب شود.

هزینه‌های تقریبی تعمیر یا تعویض کارتل چقدر است؟

هزینه‌های تعمیر یا تعویض کارتل بسته به کاری که شما می‌خواهید انجام دهید، متغیر است. ترمیم رزوه پیچ تخلیه با استفاده از چسب، کمترین هزینه را به همراه دارد. جوشکاری ترک‌های کوچک هزینه بالاتری را روی دست شما می‌گذارد و به مهارت جوشکار بستگی دارد.

در نهایت تعویض کامل کارتل بیشترین هزینه را برای شما به دنبال خواهد داشت. در این حالت بایستی کارتل و قطعات آن خریداری و نصب شوند. همچنین باید روغن موتور و فیلتر روغن نیز تعویض شوند. هزینه تعویض کامل کارتل یک خودرو ایرانی مرسوم در سال ۱۴۰۴ به همراه بررسی‌های پس از آن، حدود ۱۶ تا ۲۰ میلیون تومان است.

جمع بندی

در نگاه اول، کارتل ماشین قطعه‌ای کم‌اهمیت به نظر می‌رسد که تنها وظیفه آن جمع‌آوری روغن موتور است. بااین‌حال اگر عمیق‌تر نگاه کنید، متوجه خواهید شد که این قطعه حامی و تضمین‌کننده عملکرد روان سیستم روغن‌کاری موتور است. موقعیت این قطعه که زیر موتور قرار دارد، باعث می‌شود تا کارتل در معرض آسیب‌های جدی فیزیکی قرار بگیرد و بایستی از آن محافظت به عمل آید. نصب یک سینی محافظ، انجام سرویس‌های دوره‌ای و چک کردن مداوم سطح روغن موتور، سلامت این قطعه را برای مدتی طولانی تضمین خواهد کرد.

سوالات متداول

دانشمندان با استفاده از یک روش تصویربرداری جدید، برای اولین‌بار توانسته‌اند ضربان‌های بسیار ظریف رگ‌های خونی ریز مغز انسان را با دقت بی‌سابقه‌ای مشاهده کنند. پژوهش‌های قبلی نشان داده بودند که ضربان‌های سامانه عروقی مغز می‌تواند نشانه اولیه بروز زوال عقل یا کاهش توان شناختی باشد، اکنون این تحقیق جدید می‌تواند به‌طور مستقیم مشخص کند آیا چنین ارتباطی واقعاً وجود دارد یا نه.

دکتر «دنی وانگ»، عصب‌شناس و نویسنده ارشد این پژوهش از «دانشگاه کالیفرنیا جنوبی» (USC)، می‌گوید:

«روش جدید ما برای اولین‌بار نشان می‌دهد که حجم این رگ‌های ریز در طول عمر و در شرایط مختلف عروقی چگونه تغییر می‌کند؛ و این مسیرهای تازه‌ای برای مطالعه سلامت مغز، زوال عقل و بیماری رگ‌های کوچک ارائه می‌کند.»

این روش با همکاری دانشگاه USC و شرکت Siemens Healthcare US توسعه یافته و ترکیبی از دو فناوری تصویربرداری MRI یعنی VASO و ASL است که امکان مشاهده تغییرات بسیار جزئی در حجم رگ‌های مغز را فراهم می‌کند.

به گفته پژوهشگران، افزایش ضربان در رگ‌های مغز با اختلالات شناختی ارتباط نزدیکی دارد و ممکن است یکی از عوامل بروز برخی از انواع زوال عقل مانند آلزایمر باشد. بااین‌حال، تاکنون بیشتر مطالعات در این زمینه روی حیوانات انجام شده بود، زیرا مشاهده مستقیم این فرایند در مغز انسان دشوار است.

افزایش سرعت ضربان در مغز و ارتباط آن با زوال عقل

محققان امیدوار هستند که این روش جدید بتواند چنین چالشی را برطرف کند. آنها تپش رگ‌های ریز مغز را در ۱۱ داوطلب جوان (در دهه ۲۰ و ۳۰ زندگی) و ۱۲ داوطلب مسن‌تر (در دهه ۵۰ و ۶۰ زندگی) بررسی کرده‌اند.

نتایج آزمایش نشان داده که سرعت ضربان خون در ماده سفید مغز با افزایش سن بیشتر می‌شود و افرادی که فشار خون بالا داشته‌اند، تغییرات شدیدتری نسبت به سایرین نشان داده‌اند. این یافته‌ها با آزمایش‌های انجام شده روی حیوانات هماهنگ بوده که نشان داده‌اند با افزایش سن یا بروز بیماری، ضربان رگ‌های ماده سفید مغز شدت می‌گیرد.

پژوهشگران هنوز به‌طور دقیق نمی‌دانند دلیل رخ دادن این پدیده چیست، اما فرضیه‌هایی را مطرح کرده‌اند. یکی از آنها می‌گوید که تراکم رگ‌های ریز مغز به‌طور طبیعی با افزایش سن کاهش می‌یابد، و این کاهش موجب می‌شود شریان‌ها نتوانند فشار هر ضربان را مانند گذشته پراکنده کنند. در نتیجه، ممکن است دامنه تپش رگ‌های بیرونی‌تر در ماده سفید افزایش پیدا کند.

به مرور این تغییر می‌تواند باعث کند شدن جریان مایع مغزی-نخاعی شود که وظیفه شستشوی مغز را دارد، فرایندی که به گفته دانشمندان با پیری و بیماری‌های عصبی ارتباط مستقیم دارد.

نتایج این مطالعه در مجله Nature Cardiovascular Research منتشر شده است.