«جانم» فقط یک کلمه نیست؛ یک فرهنگ است. در زبان فارسی، این عبارت یکی از عمیق‌ترین و زیباترین واژه‌ها برای ابراز محبت و صمیمیت به شمار می‌رود. وقتی کسی در پاسخ به صدای شما می‌گوید «جانم»، یا زمانی که شما را «جانم» خطاب می‌کند، در واقع فراتر از یک پاسخ ساده عمل کرده و بخشی از وجود و توجه کامل خود را به شما هدیه می‌دهد.

اما ابهام ظریفی در این سوال وجود دارد: آیا منظور شما این است که وقتی کسی را صدا می‌زنید و او می‌گوید «جانم»، چه بگویید؟ یا منظور این است که وقتی کسی شما را «جانم» صدا می‌زند، چگونه پاسخ دهید؟

این کلمه آنقدر ارزشمند است که هر دو سناریو شایسته‌ی بررسی هستند. در این راهنمای کامل، به هر دو موقعیت می‌پردازیم تا شما همیشه بهترین و گرم‌ترین پاسخ را آماده داشته باشید.

شما کسی را صدا می‌زنید و او می‌گوید «جانم»

این رایج‌ترین سناریوست. شما اسم همسر، مادر یا دوست خود را صدا می‌زنید و او با گرمی پاسخ می‌دهد: «جانم؟».

در این لحظه، او با گفتن «جانم» در واقع می‌گوید: «تمام توجهم برای توست، بگو». پاسخ شما در اینجا نباید فقط بیان درخواستتان باشد. بهتر است ابتدا این محبت را تایید کنید و سپس موضوع اصلی را بگویید.

۱. در موقعیت‌های عاشقانه (همسر، شریک عاطفی)

قبل از اینکه مستقیماً سراغ درخواست خود بروید (مثلاً: «کنترل تلویزیون رو میدی؟»)، یک لحظه مکث کنید و به محبت او پاسخ دهید.

• «جانِ دلم…» (و سپس درخواست)
• «عزیز دلم، می‌خواستم بگم…»
• «فدات شم، یه زحمتی برات داشتم…»
• «عمر منی… می‌خواستم ببینم…»
• «قربون اون جانم گفتنت برم، راستش…»

مثال:

• شما: «سارا؟»
• سارا: «جانم؟»
• شما (پاسخ اشتباه): «اون لیوان رو بده.»
• شما (پاسخ عالی): «جانِ دلم، اون لیوان رو لطف می‌کنی بهم بدی؟»

۲. در موقعیت‌های صمیمانه (خانواده و دوستان)

در اینجا نیز پاسخ گرم شما، ادامه‌ی چرخه‌ی محبت است.

• «قربونت برم، مامان…» (و سپس درخواست)
• «عزیزم، می‌خواستم…»
• «زنده باشی، داداش. یه سوال داشتم…»
• «ممنون عزیزم، می‌خواستم بگم…»

۳. در موقعیت‌های محترمانه (بزرگترها، همکار صمیمی)

اگر شخصی که از شما بزرگتر است یا احترام زیادی برای او قائلید در پاسختان «جانم» گفت، پاسخ شما باید ترکیبی از قدردانی و احترام باشد.

• «ممنونم، عزیزید. می‌خواستم بپرسم…»
• «زنده باشید، قربان. سؤالی داشتم…»
• «لطف دارید. می‌خواستم در مورد… صحبت کنم.»

کسی شما را «جانم» صدا می‌زند

در این حالت، «جانم» خودِ کلمه‌ای است که برای خطاب کردن شما استفاده شده است (مثلاً: «جانم، بیا اینجا»). پاسخ شما باید نشان دهد که این محبت را دریافت کرده‌اید.

۱. پاسخ‌های عاشقانه (مخصوص شریک عاطفی)

این بهترین فرصت برای ابراز محبت متقابل و عمیق است. پاسخ شما می‌تواند به همان اندازه گرم و پرشور باشد.

• «جانِ دلم؟» (یک پاسخ کلاسیک و بسیار محبت‌آمیز)
• «بله، قلبم؟»
• «روح و روانم؟» (اگر می‌خواهید پاسخی به همان عمق بدهید)
• «جانِ شیرینم، بگو»
• «عمرم؟»
• «به گوشم، عزیزم»
• «بله، تمامِ من؟»

۲. پاسخ‌های صمیمانه (خانواده و دوستان نزدیک)

در این حالت، لحن شما باید گرم، صمیمی و پذیرا باشد.

• «جانم؟» (به حالت پرسشی و با لحنی مهربان)
• «بله عزیزم؟»
• «گوش می‌کنم مهربانم»
• «بفرما گلم»
• «بگو، عزیز دلم»

۳. پاسخ‌های محترمانه (بزرگ‌ترها یا محیط‌های نیمه‌رسمی)

اگرچه «جانم» معمولاً در محیط رسمی استفاده نمی‌شود، اما گاهی از زبان یک بزرگ‌تر فامیل یا یک همکار بسیار صمیمی شنیده می‌شود. در این حالت، پاسخ باید ضمن حفظ احترام، صمیمیت را نیز بازتاب دهد.

• «جانم؟ بفرمایید.» (ترکیبی از صمیمیت و احترام)
• «بله، عزیزید. بفرمایید.»
• «خیلی ممنون، گوش می‌کنم.»
• «زنده باشید، در خدمتم.»

جادوی لحن درست

به یاد داشته باشید، «جانم» بیش از آنکه یک کلمه باشد، یک حس است. گاهی بهترین پاسخ، نه یک کلمه‌ی پیچیده، بلکه یک «جانم» ساده اما با لحنی درست است.

• لحن گرم: مهم‌ترین بخش پاسخ شما، لحن صدای شماست. پاسخ خود را با لحنی نرم، مهربان و پذیرا بیان کنید.
• تماس چشمی: اگر حضوری صحبت می‌کنید، به چشمان گوینده نگاه کنید تا ارتباط عاطفی کامل شود.
• لبخند: یک لبخند ملایم می‌تواند تأثیر پاسخ شما را چند برابر کند و نشان دهد که از شنیدن این کلمه حس خوبی گرفته‌اید.

در نهایت، بهترین پاسخ، پاسخی است که از دل شما برآید و حس خوبی را که از شنیدن «جانم» دریافت کرده‌اید، به طرف مقابل بازگرداند. این کلمه یک هدیه‌ی کلامی است؛ با زیبایی به آن پاسخ دهید.

شما چطور؟ زیباترین پاسخی که در جواب «جانم» شنیده یا گفته‌اید چه بوده است؟

به برگشت اسید معده به مری، «رفلاکس معده به مری» (GERD) گفته می‌شود که حالت مزمن رفلاکس اسیدی معده است. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که اسفنکتر (sphincter، عضله‌ی تنگ‌کننده) تحتانی مری ضعیف شده یا آسیب جدی دیده باشد. وظیفه‌ی اسفنکتر تحتانی مری جلوگیری از حرکتِ رو به بالای غذا از معده به مری است. علائم رفلاکس به‌دلیلِ افزایش یا کاهش غیرطبیعی حجم اسید معده ظاهر می‌شوند و با اصلاح عادات غذایی، تا حدی قابل‌کنترل خواهند بود. چنانچه به‌علت حجم بالای اسید معده از علائم رفلاکس رنج می‌برید، در ادامه با ما همراه باشید تا با مواد غذایی کاهنده‌ی این علائم بیشتر آشنا شوید.

چه غذاهایی برای رفلاکس معده خوب است؟

۱. سبزیجات

سبزیجات به‌علت چربی و قند پایین، موجب کاهش اسید معده می‌شوند. لوبیا سبز، کلم بروکلی، مارچوبه، گل‌کلم، سبزیجاتِ دارای برگ‌‌های سبز خوراکی، سیب‌زمینی و خیار از جمله سبزیجات مفید برای رفلاکس معده به‌شمار می‌روند.

۲. زنجبیل

زنجبیل دارای خواص ضدالتهابی است و در درمان‌‌ ترش کردن معده و سایر مشکلات گوارشی مؤثر است. می‌توانید ریشه‌ی زنجبیل را به‌صورت رنده‌شده یا خُردشده به انواع غذاها و نوشیدنی‌ها اضافه کنید.

۳. جو دوسر

جو دوسر از جمله غلات کامل و منبعی غنی از فیبر است که معمولا به شکل حلیم در وعده‌ی صبحانه مصرف می‌شود و به‌علت جذب اسید معده، در کاهش علائم رفلاکس مؤثر است. برنج سبوس‌دار و نان‌هایی که از غلات کامل درست شده‌اند، از دیگر خوراکی‌های حاوی فیبر بالا به‌شمار می‌روند.

۴. میوه‌ها (غیر از مرکبات)

میوه‌هایی همچون هندوانه، خربزه، طالبی، موز، سیب و گلابی در مقایسه با مرکبات، کمتر موجب رفلاکس معده می‌شوند.

۵. گوشت کم‌چرب

گوشت‌های کم‌چرب مانند گوشت مرغ، بوقلمون، ماهی و غذاهای دریایی دارای چربی خیلی کمی هستند و موجب کاهش علائم رفلاکس معده می‌شوند. انواع مختلف گوشت کم‌چرب را می‌توانید به‌صورت گریل، کبابی یا آب‌پَز تهیه و مصرف کنید.

۶. سفیده‌ی تخم‌مرغ

سفیده‌ی تخم‌مرغ در کاهش علائم رفلاکس معده مؤثر است، درحالی‌که زرده به‌علت مقادیر بالای چربی، موجب تشدید علائم رفلاکس معده می‌شود.

۷. چربی‌های مفید

آووکادو، گردو، تخم کتان، روغن زیتون، روغن کنجد و روغن آفتابگردان از جمله منابع حاوی چربی‌های مفید به‌شمار می‌روند. تا حد امکان از مصرف چربی‌های اشباع و ترانس بپرهیزید و در عوض از روغن‌های غیراشباع که سالم‌ترند، استفاده کنید.

ترش کردن یکی از شایع‌ترین علائم رفلاکس معده است که پس از مصرف وعده‌‌های غذایی کامل یا برخی غذاهای خاص به شکل سوزش معده یا سوزش قفسه‌ی سینه احساس می‌شود. حتی ممکن است در رفلاکس معده مزمن، به‌علت ورود اسید به مری، فرد دچار استفراغ شود. سایر علائم عبارتند از:

• سرفه خشک؛
• گلودرد؛
• نفخ؛
• آروغ یا سکسکه؛
• دشواری در بلع؛
• احساسِ گیر کردن چیزی در گلو.

برخی مواد غذایی خاص، علائم رفلاکس معده را تشدید می‌کنند. البته، مواد غذایی محرک علائم رفلاکس معده در همه‌ی مبتلایان یکسان نیستند و هیچ رژیم غذایی خاصی وجود ندارد که تمامی علائم را یک‌جا برطرف کند. برای اینکه بدانید علائم‌تان دقیقا در پیِ مصرف کدام مواد غذایی تشدید می‌شوند، تمامی غذاهایی را که در طول روز می‌خورید، با ذکر ساعت یادداشت کنید و تک‌تک علائمی را که پس از هر وعده‌ی غذایی به سراغ‌تان می‌آیند نیز بنویسید. یادداشت این موارد را حداقل تا یک هفته ادامه بدهید. اگر رژیم غذایی‌ متغیری دارید، باید مدت طولانی‌تری غذاهای مصرفی و علائم‌تان را بادقت ثبت کنید. با این راهکار می‌توانید غذاها یا نوشیدنی‌هایی که علائم‌تان را تشدید می‌کنند، راحت‌تر بشناسید.

غذاهای مضر برای رفلاکس معده

درمورد اینکه دقیقا کدام مواد غذایی موجب تشدید علائم رفلاکس معده می‌شوند اتفاق نظر وجود ندارد، اما برخی مواد غذایی خاص در اغلب افراد موجب تحریک علائم می‌شوند که عبارتند از:

۱. غذاهای پُرچرب

غذاهای سرخ‌شده و پرچرب به‌علت اینکه اسفنکتر تحتانی مری را به حالت استراحت درمی‌آورند، موجب می‌شوند که مقدار بیشتری اسید معده به مری وارد شود. این قبیل غذاها همچنین زمان تخلیه‌ی معده را به تعویق می‌اندازند. بنابراین با کاهش مقدار چربی مصرفی روزانه می‌توانید یکی از علت‌های تشدید علائم رفلاکس معده را تا حدودی مهار کنید.

متداول‌ترین مواد غذایی پرچرب که بهتر است مقدار مصرف‌شان را محدود کنید عبارتند از:

• سیب‌زمینی سرخ‌شده و حلقه‌های پیاز پفکی‌شده در روغن؛
• لبنیات پرچرب مانند کره، شیر، پنیر یا خامه‌ای که چربی آنها گرفته نشده باشد؛
• قسمت‌های پرچرب گوشت گاو یا بره، به‌ویژه اگر سرخ شده باشند؛
• ژامبون؛
• دسرها یا اسنک‌هایی از قبیل بستنی و چیپس؛
• سس‌ها و چاشنی‌های خامه‌ای و پرچرب.

۲. گوجه و مرکبات

میوه‌ها و سبزیجات از جایگاه ویژه‌ای در رژیم غذایی سالم برخوردارند، اما برخی میوه‌های خاص، به‌ویژه میوه‌های اسیدی، موجب ایجاد یا تشدید علائم رفلاکس معده می‌شوند. چنانچه از رفلاکس معده مزمن رنج می‌برید، باید مصرف مواد غذایی زیر را در رژیم غذایی روزانه‌ی خود محدود کنید:

• پرتقال؛
• گریپ فروت؛
• انواع لیموها؛
• آناناس؛
• گوجه‌فرنگی؛
• سس گوجه‌فرنگی یا خوراک‌ها و غذاهای حاوی سس گوجه مانند پیتزا؛
• سس سالسا.

۳. شکلات

شکلات حاوی ترکیباتی به نام مِتیل‌گِزانتین است که به نظر می‌رسد عضله‌ی صاف اسفنکتر تحتانی مری را به حالت استراحت درمی‌آورد و موجب تشدید علائم رفلاکس معده می‌شود.

۴. سیر، پیاز و غذاهای تند و پُرادویه

غذاهای تند و پُرادویه و نیز غذاهای پر از سیر و پیاز، در اغلب افراد موجب ترش کردن می‌شوند. البته این مواد غذایی در همه‌ی افراد به تحریک علائم رفلاکس معده نمی‌انجامند، اما چنانچه به مصرف زیادِ سیر و پیاز یا غذاهای پرادویه عادت دارید، حتما دقت کنید که آیا پس از مصرف چنین غذاهایی به علائم رفلاکس معده دچار می‌شوید یا خیر.

۵. کافئین

نوشیدن قهوه در برخی افراد موجب تشدید علائم رفلاکس معده می‌شود، چرا که کافئین یکی از عوامل تحریک‌کننده‌ی رفلاکس معده است.

۶. نعناع

نعناع یا فرآورده‌هایِ با طعم نعناع، مانند آدامس و خوشبوکننده‌های دهان، در برخی افراد موجب تشدید علائم رفلاکس معده می‌شود.

برنج و رفلاکس معده؛ آیا برنج برای اسید معده خوب است؟

پاسخ به این سوال به نوع برنج و نحوه مصرف آن بستگی دارد. برنج یکی از کوئری‌های اصلی مبتلایان به رفلاکس است:

• برنج سفید: برنج سفید ساده (بدون روغن زیاد یا افزودنی‌های تند) به دلیل هضم آسان و قابلیت جذب اسید اضافی، معمولاً برای افراد مبتلا به رفلاکس «خوب» تلقی می‌شود. این یک کربوهیدرات پیچیده ملایم است که معده را آزار نمی‌دهد.
• برنج قهوه‌ای (سبوس‌دار): این برنج به دلیل داشتن فیبر بالا (که در بخش جو دوسر هم به آن اشاره شد) می‌تواند به مدیریت رفلاکس کمک کند.
• نکته مهم: مشکل اصلی برنج نیست، بلکه «خورش» یا غذایی است که همراه آن مصرف می‌شود. مصرف برنج همراه با خورش‌های بسیار چرب، تند، یا حاوی رب گوجه‌فرنگی زیاد (مانند قورمه‌سبزی چرب یا قیمه ترش) می‌تواند محرک اصلی رفلاکس باشد، نه خود برنج.

چه چیزهایی برای رفلاکس معده ضرر دارد؟

علاوه بر غذاها، برخی عادات و «چیزها»ی دیگر نیز می‌توانند علائم شما را تشدید کنند. برای بهبود، این موارد را در سبک زندگی خود تغییر دهید:

• مدیریت وزن: چاقی و اضافه وزن، فشار داخل شکم را افزایش داده و اسید را به سمت مری هل می‌دهد.
• پرهیز از الکل و سیگار: هر دو مورد به‌شدت اسفنکتر مری را ضعیف کرده و تولید اسید را تحریک می‌کنند.
• زمان‌بندی خواب و غذا: حداقل ۳ تا ۴ ساعت قبل از خواب چیزی نخورید. با معده پر دراز نکشید.
• نحوه خوابیدن: سر تختخواب خود را حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر بلند کنید تا جاذبه به نفع شما کار کند.
• پرهیز از پرخوری: وعده‌های غذایی کوچک‌تر و متعددتر در طول روز بخورید.
• جویدن آدامس (غیر نعنایی): جویدن آدامس (مثلاً با طعم دارچین یا میوه‌ای) تولید بزاق را افزایش می‌دهد که به خنثی‌سازی اسید کمک می‌کند.
• پوشیدن لباس‌های گشاد: لباس‌های تنگ، به‌ویژه دور کمر، به معده فشار می‌آورند.
• داروها: تحت نظارت پزشک، ممکن است داروهای آنتی‌اسید یا کاهنده‌ی تولید اسید برای شما تجویز شود.

💬 پاسخ به سوالات متداول درباره رفلاکس معده و تغذیه

❓ رفلاکس معده به مری (GERD) چیست؟

«رفلاکس معده به مری» یا GERD، حالت مزمن برگشت اسید معده به مری است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که اسفنکتر (عضله‌ی تنگ‌کننده) تحتانی مری ضعیف شده یا آسیب دیده باشد و نتواند به درستی از حرکت رو به بالای غذا و اسید از معده به مری جلوگیری کند.

✅ چه غذاهایی برای اسید معده خوبه؟ (به‌طور خلاصه)

بهترین گزینه‌ها غذاهای قلیایی یا خنثی و کم‌چرب هستند: سبزیجاتی مانند خیار و بروکلی، میوه‌های غیر مرکبات مانند موز و هندوانه، جو دوسر، برنج سفید، زنجبیل، گوشت مرغ و ماهی (آب‌پز یا گریل) و سفیده‌ی تخم‌مرغ.

❌ برای اسید معده چی نخوریم؟ (مهم‌ترین محرک‌ها)

از غذاهای پرچرب و سرخ‌شده، غذاهای اسیدی (مرکبات، گوجه‌فرنگی)، شکلات، نوشیدنی‌های کافئین‌دار (قهوه)، نوشیدنی‌های الکلی، غذاهای بسیار تند و نعناع پرهیز کنید.

🍚 آیا برنج برای رفلاکس معده ضرر دارد؟

خیر، معمولاً برنج سفید ساده ضرر ندارد و به دلیل هضم آسان و جذب اسید، می‌تواند مفید هم باشد. اما مصرف آن با خورش‌های چرب، تند یا حاوی رب گوجه‌فرنگی می‌تواند محرک رفلاکس باشد.

🥛 آیا شیر برای رفلاکس معده خوب است؟

این یک باور غلط رایج است. شیر ممکن است در ابتدا احساس تسکین موقتی ایجاد کند، اما چربی موجود در شیر (مخصوصاً شیر پرچرب) می‌تواند تولید اسید را تحریک کرده و علائم را بدتر کند. مصرف شیر کم‌چرب یا بدون چربی در حد اعتدال ممکن است مشکلی ایجاد نکند.

🤒 علائم رفلاکس معده چیست؟

شایع‌ترین علامت، «سوزش سر دل» یا ترش کردن (سوزش در قفسه سینه) پس از غذا خوردن است. علائم دیگر عبارتند از:

• سرفه خشک مزمن؛
• گلودرد؛
• نفخ و آروغ؛
• دشواری در بلع؛
• احساس گیر کردن چیزی در گلو؛
• بازگشت طعم ترش یا تلخ به دهان (استفراغ اسیدی).

 

برگرفته از: healthline

بیاموزید که چگونه اعتماد به نفس داشته باشید و خجالت را کنار بگذارید تا از موفقیت‌های جدید خود لذت ببرید

هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید. اطلاعات بیشتر

خانواده یعنی جایی که زمان زیادی از عمر ما در آنجا سپری می‌شود و میزان خوشبختی و رضایت ما از زندگی، به مقدار زیادی به شرایط خانواده و کیفیت روابط شکل یافته در آن وابسته است. خانواده همان جایی است که قسمت مهمی از سرنوشت بزرگسالان آینده‌ی اجتماع در آنجا رقم می‌خورد. امروزه، سبک زندگی مدرن، مشغله‌های زیاد و فرصت‌های کم و دلایل متعدد دیگر، رُکن خانواده‌ را با چالش‌های زیادی مواجه ساخته است. انسان به طور طبیعی به شادی، راحتی و لذت گرایش دارد و اگر خانواده این نیاز را برای او تأمین نکند، ممکن است که آن را در جاهای دیگری بجوید که در نهایت به تضعیف یا فروپاشی خانواده و روابط خانوادگی منجر شود. اما حفظ و تقویت شادی و صمیمیت در خانواده نیاز به دانش و مهارت دارد. در این مقاله می‌بینیم چه کارهایی می توان انجام داد تا خانواده ای مهربان داشته باشیم. بعد هم به شما ۲۰ راه حل می‌دهیم؛ کارهایی را که با انجام دادن آنها می توانید هر یک از اعضای خانواده تان را شاد کنید!

به طور منظم باهم غذا بخورید

در گذشته‌ای نه چندان دور، دور هم نشستن و باهم غذا خوردن یکی از اصول ثابت خانواده‌ها بود. باهم غذا خوردن اهمیت، معنی و کارکرد زیادی دارد. مهم‌تر از همه این که اعضای خانواده همدیگر را می‌بینند و باهم حرف می‌زنند و از احوال همدیگر باخبر می‌شوند. امروزه به دلیل وضعیت کار و تحصیل، شاید مقدور نباشد که با اعضای خانواده خود به‌هنگام تمام وعده‌های غذایی در کنار هم باشید، اما حتی‌الامکان سعی کنید که حداقل یک وعده در روز را باهم غذا بخورید. هنگام صرف غذا تلویزیون را خاموش کنید و موبایل‌ها را کنار بگذارید. هرگز بچه‌ها را عادت ندهید که موقع تماشای تلویزیون غذا بخورند، وگرنه دیگر هیچ وقت آن‌ها را سر سفره پیدا نخواهید کرد. زمان وعده‌های غذایی فرصتی ارزشمند برای دیدن همدیگر، صحبت کردن و استراحت است، این فرصت را هرگز از دست ندهید.

نظریات خود را باهم در میان بگذارید

به عنوان والدین سعی کنید که همیشه نظر اعضای خانواده را در زمینه‌های مختلف جویا شوید. نظرخواهی از کودکان، نوجوانان و جوانان تأثیر زیادی در عزت نفس آن‌ها خواهد داشت. برای تصمیم‌گیری در هر موردی سعی کنید نظر تک‌تکِ افراد خانواده را بپرسید. منظور این نیست که حتماً بر طبق نظر آنها تصمیم بگیرید. تصمیم نهایی را خودتان، به عنوان والدین، بگیرید اما سعی کنید نظر آنها را هم به دقت بشنوید و دلایل‌شان را بررسی کنید و اگر نظر ایشان به‌نظر مفید بود، در تصمیم‌گیری خود از آن استفاده کنید. این کار به آنها این پیام را می‌دهد که شما برای نظرشان احترام قائل هستید و بدین ترتیب حس با ارزشمند بودن و عزت‌نفس را در ایشان تقویت می‌کنید. بعضی تصمیم‌گیری‌ها را بر عهده‌ی فرزندان خود بگذارید. مثلاً برای صرف شام قرار است بیرون بروید. تصمیم در مورد این‌که در کجا غذا بخورید را به آنها واگذار کنید، اما باز هم دلیل‌شان را بررسی کنید.

این نوع مشارکت در اظهارِنظر و تصمیم‌گیری، توانایی افراد در برقراری ارتباط، صحبت کردن، استدلال کردن و تصمیم‌گیری را، به ویژه در کودکان، بسیار تقویت می‌کند. همچنین نظرخواهی از بچه‌ها باعث می‌شود که شناخت بیشتری از آنها پیدا و صمیمیت خود را با آنها تقویت کنیم. از طرف دیگر، این‌کار باعث یادگیری بیشتر خودمان می‌شود. نظر بچه‌ها در برخی موارد بسیار خلاقانه، هوشمندانه و خردمندانه است. اگر فضای راحت و بدون پیش‌داوری را برای اظهار‌نظر آنها فراهم کنیم، نظرهای ایشان می‌تواند زندگی خانوادگی را غنی‌تر کند و شور و حال تازه‌ای به آن ببخشد.

فرصت‌های شاد بودن را به حداکثر برسانید

بهتر است که در خانه از هر فرصتی برای شاد‌ بودن استفاده کنیم. می‌توان به بهانه‌های مختلف جشن و سرور مختصری برپا کرد. بهتر است این اندیشه را به فرزندان خود منتقل کنید که خندیدن و شاد‌بودن دلیل نمی‌خواهد. هیچ‌گاه شادی را در ذهن آنها با داشتن امکانات خاص پیوند نزنید و شرطی نکنید، در‌غیرِ اینصورت آنها همیشه برای شاد بودن شرط و شروط خواهند گذاشت، مثلاً:

فقط اگر فلان اسباب‌بازی را داشته باشم، شاد می‌شوم.

فقط اگر در فلان رشته قبول شوم، خوشحال می‌شوم.

فقط اگر فلان کار را به دست آورم، خوشحال خواهم بود.

فقط اگر با فلان کس ازدواج کنم، خوشبخت می‌شوم.

این شرط گذاشتن برای شادی و خوشبختی، یکی از دلایل اصلی غمگینی و افسردگی بسیاری از آدم‌هاست. پس سعی کنید که خنده و شادی را به عادتی روزمره تبدیل کنید و هیچ فرصتی را برای شاد بودن در کنار همدیگر از دست ندهید.

شوخ‌ طبعی را تشویق کنید و به خودتان بخندید

یکی از راه‌های ایجاد شادی و خنده در خانواده، شوخ‌طبعی است و بهترین راه رسیدن به آن، این است که به خودمان بخندیم؛ به اشتباهاتی که مرتکب شده‌ایم، به ماجراهای خنده‌داری که برای‌ ما پیش آمده است. به عنوان پدر یا مادر روی حس شوخی و طنزپردازی خود کار کنید و ببینید که به‌ چه‌طریق می‌توانید باعث خنده و شادی افراد خانواده شوید. شوخ‌طبعی تأثیری متعادل کننده در شخصیت دارد و حس صمیمیت و دوستی را به افراد خانواده منتقل می‌کند. خنده یکی از بزرگ‌ترین تفریحات انسانی و ریشه‌دار‌ترین تفاوت میان انسان‌ها و دنیای حیوانات است.

برخی افراد در گفتن لطیفه استعداد بالایی دارند اما برای خنداندن افراد خانواده لازم نیست که حتماً کمدین باشیم، ما همیشه می‌توانیم به خودمان بخندیم. هم‌نشینی با افراد جدی معمولاً آزاردهنده است. اگر گاهی بتوانید به خودتان بخندید، دیگران را هم تشویق می‌کنید که به شما بخندند. بدین ترتیب شما باعث شادی آنها می‌شوید و صمیمیت بیشتری بین افراد خانواده ایجاد می‌شود.

بر نقاط مثبت شخصیت اعضای خانواده تمرکز کنید

خانواده بر رابطه‌ی بین اعضای آن استوار است. فرد فردِ اعضای خانواده، افرادی منحصر به‌فرد هستند. همیشه تفاوت روحیات و خلق‌و‌خوها را در نظر داشته باشید. شما ممکن است از برخی خصوصیات افراد خانواده‌ی خود خوشتان نیاید و آنها هم همین‌طور. اگر قرار باشد روی موارد ناخوشایند شخصیت افراد تمرکز کنیم به شادمانی و صمیمت خانوادگی لطمه خواهیم زد. پس همیشه روی نقاط مثبت شخصیت افراد خانواده تمرکز کنید. تحقیقات نشان می‌دهد که این نوع برخورد، یعنی تمرکز و توجه به رفتارهای مطلوب افراد و تائید و تشویق این موارد، بهترین روش برای افزایش و تقویت رفتارهای مطلوب و کاهش و تضعیف رفتارهای نامطلوب است. به ویژه در مورد کودکان، استفاده از توجه و تشویق رفتارهای مطلوب و بی‌توجهی به رفتارهای نامطلوب، تأثیر تربیتیِ بسیار بالایی دارد. با تمرکز بر رفتار و خصلت‌های مطلوبِ افراد خانواده، به مرور ذهنیت مثبت‌تری نسبت به آن‌ها پیدا می‌کنیم که در رابطه‌ی ما با آنها به‌شکلِ صمیمیت و دوستیِ بیشتر نمود پیدا می‌کند.

به هنگام نیاز در کنارشان باشید

هر گاه که عضوی از اعضای خانواده به شما نیاز داشت، حتماً سعی کنید در کنارش باشید. این‌ مواقع، لحظات حساس و خاصی است و امکان دارد که دیگر فرصت جبران پیش نیاید. مثلاً اگر به جشن آخر سال کودکستان دعوت شده‌اید، حتماً در آن شرکت کنید. این شاید از نظر شما اتفاق مهمی نباشد اما ممکن است از دید کودک شما معنای زیادی داشته باشد و شاید عدم حضور شما لطمه‌ی عاطفی شدیدی به او وارد کند. این را باید به شکل یک فرهنگ خانوادگی درآورد که هر وقت یکی از اعضا به حضور سایرین نیاز داشت، حتماً همه آن را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند و تمام سعی خود را برای حضور و مشارکت به‌انجام رسانند.

قدر این گونه لحظات را بدانید و مشارکت در هیچ یک از شرایط مهم خانوادگی را از دست ندهید. به یاد داشته باشید که در زندگی، انجام ندادن کارهای خوب و از دست‌دادن فرصت‌های ارزشمند، همواره تأسف‌بار است. پس تا جایی که می‌توانید سعی کنید همیشه در چنین مواقعی در کنار عزیزان خود حضور داشته باشید و توجه و علاقه‌ی خود را عملاً به آنها نشان دهید.

احساسات خود را به شیوه‌های مختلف نشان دهید

واکنش بسیاری از ما انسان‌ها به یک شیوه‌‌ی خاص از ابراز احساسات به‌صورت شرطی است. مثلاً همیشه احساس خود را به شکل کلامی بیان می‌کنیم. هر فردی به نوع خاصی از پیام‌های عاطفی واکنش نشان می‌دهد. اگر همسر یا فرزند شما از نوع افرادی باشند که به پیام‌ لمسی واکنش نشان می‌دهند، ابراز احساسات کلامی شما، هر چقدر هم که شورانگیز باشد، تأثیر زیادی روی آن‌ها نخواهد داشت. پس، سعی کنید که احساس خود را به شیوه‌های متفاوت نشان دهید.

برای ابراز احساسات در خانواده حد‌و‌مرزی قائل نشوید. خانواده باید امن‌ترین جایی باشد که اعضای آن بتوانند خود را همان‌طوری که هستند، به‌دور از هرگونه خودسانسوری و سرکوب، نشان دهند. افراد باید مطمئن باشند که به دلیل ابراز احساسات خود، مورد قضاوت، تهدید، تنبیه یا سوءاستفاده قرار نخواهند گرفت. پس به روش‌های مختلف از جمله با زبان کلامی و زبان بدن و سایر شیوه‌ها احساسات‌تان را به اعضای خانواده‌ی خود ابراز کنید. برخی از افراد می‌گویند که در صورت ابراز احساسات ممکن است طرف مقابل لوس و ازخودراضی شود. اگر شما سایر اصول رفتاری را رعایت کنید مطمئن باشید که چنین نخواهد شد و فرزند یا همسر شما بابت ابراز احساس صادقانه‌‌ای که به ایشان کرده‌اید قدردان شما نیز خواهند بود.

به آن‌ها بگویید که دوستشان دارید

«دوستت دارم» قدرتمندترین و تأثیرگذارترین جمله‌ای است که یک نفر می‌تواند به طرف مقابل خود بگوید. اما معمولاً پس از گذشت مدتی از زندگیِ مشترک این جمله کمتر و کمتر در میان همسران شنیده می‌شود. همان‌طور که در مورد قبلی نیز اشاره شد، شما می‌توانید این جمله را به شیوه‌های متفاوتی ابراز کنید، اما همیشه از نوع کلامی آن نیز استفاده کنید. البته، باید این جمله را با تمام وجود ابراز کنید. ما اینجا توصیه نمی‌کنیم که نقش بازی کنید یا افراد خانواده‌ی خود را فریب دهید. بنابراین اگر احساس علاقه‌ی واقعی به همسر یا فرزند خود ندارید، به طوری که نمی‌توانید به شکل صادقانه و از صمیم قلب این جمله را به آن‌ها بگویید، باید روی خودتان کار کنید و شاید بهتر باشد از یک مشاور خانواده کمک بگیرید.

گفتن این جمله تأثیر بسیار زیادی در تقویت روابط خانوادگی دارد. با این حال، بسیاری از افراد اهمیتی به آن نمی‌دهند. برخی مردها به خصوص در سنین بالاتر، آن را کسرِ شأن خود می‌دانند. به دلایل مختلف، بسیاری از مردم در گفتن این جمله به عزیزان خود مشکل دارند و برخی نیز آن را فراموش می‌کنند. این افراد معمولاً نمی‌دانند که بیان مکرر این جمله در تقویت روابط، صمیمیت و استحکام خانواده چقدر مهم است.

برای بازی‌های خانوادگی و دسته‌جمعی برنامه‌ ریزی کنید

بازی و تفریح خانوادگی یکی از اساسی‌ترین عوامل تقویت شادی و صمیمیت در خانواده است. فقط کودکان نیستند که به بازی نیاز دارند. درون هر کدام از ما کودک پنهانی وجود دارد که نیاز به تفریح، بازی‌گوشی و شیطنت دارد. بنابراین، گاهی باید با همسر و فرزندان خود به بازی بپردازیم. هنگام بازی تفاوت‌ها فراموش می‌شود و معمولاً زخم‌های عاطفی و احساسی بهبود می‌یابد. در بازی، به کودک درون خود فرصت تفریح و لذت می‌دهیم. حتی بازی‌های فکری و به ظاهر جدی نیز این کارکرد را دارند. نیچه فیلسوف شهیر آلمانی می‌گوید: «خودِ واقعیِ انسان، فقط به‌هنگام بازی‌کردن نمایان می‌شود.» بازی فرصتی است تا تمام نقش‌ها و نقاب‌های تحمیلی را کنار بزنیم و خودِ خودمان باشیم، همان‌گونه که واقعاً هستیم.

در زندگی امروزی، نداشتنِ وقت و گرفتار بودن فقط بهانه‌ای است که فرصت این نوع مشارکت و لذت‌های خانوادگی را از خود و افراد خانواده دریغ کنیم. اما با برنامه‌ریزی می‌توان حداقل یک ساعت در هفته، مثلاً تعطیلات آخر هفته را به بازیِ خانوادگی اختصاص داد. بزرگ‌ترها معمولاً بهانه‌های خوبی برای بازی‌نکردن دارند. اما آنها باید بر بهانه‌ها و منیّت خود غلبه کنند و با بچه‌ها و جوانان بازی کنند. باید یاد بگیریم که گاهی دوباره کودک شویم، همانند یک کودک عمل کنیم تا به خود و عزیزان‌مان، زمانی برای شادی، لذت، رهایی و آسودگی‌خاطر هدیه کنیم.

گاهی آنها را شگفت‌زده کنید

هر‌ از گاهی، موقعیت‌هایی ایجاد کنید تا اعضای خانواده‌ی خود را شگفت‌زده بکنید. با بالا رفتن سن، لذتی که از سخاوت و بروز احساس به‌دست می‌آوریم به‌مراتب بیشتر از لذتی است که از منتظر ماندن و دریافت‌کردن نصیب‌مان می‌شود. بنابراین وقتی که در موقعیتی غیرمنتظره و شگفت‌آور هدیه‌ای دریافت کنیم، هیجان و لذت فوق‌العاده‌ای برای‌ ما خواهد داشت. این نوع حرکات، خانواده را به شدت باهم صمیمی و نزدیک نگاه می‌دارد. هر از چند گاهی، با این نوع رویداد‌هایِ خوشایندِ غیرمنتظره‌ موجبِ ایجاد هیجان و شگفتی در خانواده‌ی خود شوید.

در تماس باشید

به دلیل سبک زندگی جدیدی که تجربه می‌کنیم، گرفتاری‌های شخصی روزافزون و فرصت‌های کمترِ با هم بودن، اعضای خانواده‌ها را روزبه‌روز از همدیگر دورتر می‌کند. ممکن است که اعضای خانواده‌ی شما به دلایل مختلف از هم دور باشند. در چنین شرایطی، به شیوه‌های مختلف تماس و ارتباط خود را با آنها حفظ کنید. به آن‌ها پیام بفرستید، زنگ بزنید و گاهی نیز حتما به ملاقات آنها بروید. اجازه ندهید که «از دل برود هر آنکه از دیده برفت» حکایت زندگی شما شود.

خانواده‌ی خود را تحسین کنید

از خود بپرسید که آیا برای تعریف و تحسین از خانواده‌ی خود، نیاز به فرصت یا شرایط خاصی است؟ از اعضای خانواده خود چه انتظاری دارید؟ آیا به عنوان پدر و مادر از فرزندان خود بیش از اندازه انتظار دارید؟ آیا آنها را تحت فشار قرار داده‌اید تا به دستاوردی برسند و آیا از این راه، می‌خواهید احساس غرور و رضایت کنید؟

هر قدر که سطح توقع کمتری از فرزندان خویش درباره‌ی همسویی آنها با خواسته‌های ما وجود داشته باشد و آنان را در جهت علایق و استعداد‌های خودشان تشویق کنیم، بی‌شک نتایج بهتری حاصل خواهد شد. اگر انتظار بیش از حد از فرزندان خود داشته باشیم، با این کار فشار و استرس زیادی را به آنان تحمیل کرده‌ایم. گاهی والدین بیش از اندازه به فرزندان خود وابسته هستند و به‌نوعی با آنها هم‌هویت می‌شوند. این نوع وابستگی برای هر دو طرف مخرب است.

همیشه به خاطر داشته باشید که آنان انسان‌های مستقلی هستند و وظیفه‌ی شما صرفاً «محبت، حمایت و رهاکردن» است. پس باید آنها را همان‌طوری که هستند بپذیریم و به جای این که به دنبال فرصتی برای انتقاد و کشف اِشکال باشیم، از هر فرصتی برای تحسین و تمجید از خانواده‌ی خود استفاده کنیم.

خلق سنت‌ها و آیین‌های خانوادگی خاص

همه ما نیاز به ریشه‌هایی داریم که به ما احساس تعلق خاطر و امنیت بدهد. خلق سنت‌های خاص خانوادگی – چه کوچک و چه بزرگ – می‌تواند این حس را تقویت کند. این سنت‌ها می‌تواند شامل یک شب فیلم خانوادگی ثابت در هفته؛ یک بازی رومیزی ماهانه؛ یک دورهمی ویژه برای جشن گرفتن موفقیت‌های کوچک؛ یک مراسم سالانه برای کاشت درخت؛ یا حتی یک روش خاص برای گفتن “شب بخیر” باشد. این آیین‌ها، خاطرات مشترک می‌سازند و پیوندهای عاطفی را محکم‌تر می‌کنند؛ زیرا هر عضو می‌داند که بخشی از یک چیز منحصر به فرد و ارزشمند است.

به فرزندان خود مسئولیت و استقلال بدهید

برای تقویت عزت نفس و حس ارزشمند بودن در کودکان و نوجوانان، لازم است به آن‌ها مسئولیت‌های متناسب با سنشان بدهید. اجازه دهید در کارهای خانه مشارکت کنند؛ برای خودشان تصمیم بگیرند (البته در چارچوب‌های مشخص)؛ و عواقب تصمیماتشان را تجربه کنند. این کار به آن‌ها این پیام را می‌دهد که اعضای مهم و تأثیرگذاری در خانواده هستند و به رشد مهارت‌های حل مسئله و اعتماد به نفسشان کمک شایانی می‌کند.

مدیریت سالم تعارضات و اختلافات

هیچ خانواده‌ای بدون اختلاف و بحث نیست و این کاملاً طبیعی است. مهم این است که چطور با این تعارضات مواجه شویم. به جای سرکوب کردن یا وارد شدن به نزاع‌های تخریبی، به اعضای خانواده بیاموزید که چگونه احساسات خود را به شیوه‌ای محترمانه و سازنده بیان کنند. گوش دادن فعال به حرف‌های یکدیگر، تلاش برای همدلی، و یافتن راه‌حل‌های مشترک به جای اصرار بر “حق با من است”، می‌تواند حتی از دل اختلافات، فرصتی برای رشد و درک عمیق‌تر روابط بسازد.

اهمیت بخشش و رها کردن کینه‌ها

حفظ کدورت‌ها و کینه‌ها در خانواده، مانند سمی است که به تدریج روابط را از بین می‌برد. انسان‌ها اشتباه می‌کنند و ممکن است ناخواسته به یکدیگر آسیب برسانند. در محیط خانواده، یادگیری مهارت بخشش و رها کردن دلخوری‌ها بسیار حیاتی است. این به معنای نادیده گرفتن اشتباهات نیست؛ بلکه به معنای پردازش آن‌ها، گفتگو درباره‌ی آن‌ها و در نهایت انتخاب گذشت برای حفظ آرامش و پیوند خانواده است. بخشش به ما کمک می‌کند تا از بار منفی گذشته رها شده و به سمت آینده‌ای روشن‌تر حرکت کنیم.

ایجاد یک فضای امن برای بیان احساسات

خانواده باید پناهگاهی امن باشد که هر کس بتواند بدون ترس از قضاوت، تمسخر یا تنبیه، احساسات واقعی خود را بیان کند – چه شادی، چه غم، چه خشم یا ناامیدی. به اعضای خانواده خود اطمینان دهید که احساساتشان معتبر است و شما برای درک آن‌ها تلاش می‌کنید. این فضای امن، منجر به صداقت بیشتر، صمیمیت عمیق‌تر و سلامت روانی بهتر برای همه می‌شود.

به همدلی و درک متقابل اهمیت دهید

توانایی قرار دادن خود به جای دیگری و تلاش برای فهمیدن دیدگاه و احساسات او، سنگ بنای هر رابطه‌ی سالمی است. در خانواده، فعالانه همدلی را تمرین کنید. وقتی یکی از اعضا با مشکلی روبروست، سعی کنید فقط به او گوش دهید؛ بدون اینکه فوراً راه‌حل ارائه دهید یا قضاوت کنید. پرسیدن “چه احساسی داری؟” و “چطور می‌توانم کمکت کنم؟” به جای “چرا این کار را کردی؟”، می‌تواند تفاوت بزرگی در حس نزدیکی ایجاد کند.

به حریم شخصی یکدیگر احترام بگذارید

همانطور که قبلاً اشاره شد، احترام به حریم شخصی هر فرد در خانواده بسیار مهم است. این به معنای داشتن فضایی برای خود، زمان برای تنهایی، و قدرت انتخاب در مورد اینکه چه اطلاعاتی را با چه کسی به اشتراک بگذاریم. والدین باید به اتاق، وسایل شخصی و فضای مجازی فرزندانشان احترام بگذارند و از تجسس و کنترل بی‌رویه پرهیز کنند. همینطور، فرزندان نیز باید به حریم خصوصی والدین خود احترام بگذارند. این احترام متقابل، اعتماد را افزایش داده و به هر فرد کمک می‌کند تا هویت مستقل خود را در بستر خانواده حفظ کند.

گاهی ما آن‌چنان درگیر امور کاری و مشغله‌های روزمره هستیم و در چرخه‌ی مکانیکیِ «کار – خواب – کار» گرفتار می‌شویم که هدف از زندگی را فراموش می‌کنیم. برخی از افراد اهمیت بسیار زیادی برای کار خود قائل هستند و خود را تحت فشار زیادی قرار می‌دهند تا به هر قیمتی به موفقیت دست‌یابند. گاهی ساعت‌ها در سر کار خود باقی می‌مانند یا مدت‌ها در سفرِ دور از خانه به سر می‌برند. این نوع زندگی در دراز مدت ممکن است صدمه‌ی جدی به خانواده‌ی فرد وارد کند. پس همیشه باید هدف از زندگی را به خاطر داشته باشیم. اگر صاحب خانواده و فرزند هستید، به غایتِ تلاش‌های خود به‌طور جدی فکر کنید. هیچ‌کس در پایان عمر حسرت نمی‌خورد که چرا ساعت بیشتری را در محل کار سپری نکرده است! اما ساعت‌هایی را که می‌توانستیم در کنار خانواده‌ی خود باشیم و نبودیم، یقینا حسرت‌بار خواهند بود. چه فایده‌ای دارد که ثروتمندترین فرد در قبرستان باشیم. چه فایده‌ای دارد که بهترین رئیس، تولیدکننده، مدیرعامل، کارفرما، بازیگر و غیره باشیم اما خانواده‌مان از ما متنفر باشند و مثل یک غریبه با ما رفتار کنند.

بنابراین همواره برنامه‌ریزی کنید و زمان کیفی (زمان همراه با حضور مفید و مؤثر) را در کنار کسانی باشید که دوستشان دارید و از آنان مراقبت می‌کنید. این زمان کیفی (چه در حال بازی، صحبت، گوش کردن و یا فقط باهم بودن) باید نسبت به هر کار دیگری در الویت قرار بگیرد. اجازه دهید خانواده‌تان بداند که این زمان فوق‌العاده گران‌بهاست و اگرچه به دنبال موفقیت مالی، ارتقاء شغلی و یا هر دستاوردی هستید اما هدف از تمام تلاش‌ها سود رساندن به خانواده است نه رسیدن به هدفی دوردست در آینده‌ای محتمل. ممکن است همین فردا دیگر زنده نباشیم یا آنها زنده نباشند، پس در زمان حال زندگی کنید. از هر لحظه‌ی بودن در کنار خانواده و عزیزان خود لذت ببرید و قدر آن را بدانید.

«قادر باشید که هر لحظه توقف کنید و گلی را که می‌شکفد، کودکی را که برای اولین بار سر پا می‌ایستد، فرزندی را که خوشحال از مدرسه باز می‌گردد و همسری را که خبر خوبی برای گفتن دارد، تحسین کنید.» ریچارد دنی

منبع:

هنر موفق بودن، ریچارد دنی، ترجمه مهدی غروی، انتشارات آزادمهر

تهیه شده برای: chetor.com

رفتار درست با شریک عاطفی چگونه است؟

حق با کدام طرف است؟

جواب چنین سوالاتی را در این مجموعه بیابید.

شیرین بیان (Licorice) گیاهی دارویی با ریشه‌هایی بسیار شیرین است که قرن‌ها در طب سنتی استفاده می‌شود. اما شیرین بیان برای چی خوبه؟ عمده شهرت و خواص ریشه شیرین بیان به دلیل تأثیرات چشمگیر آن بر مشکلات گوارشی (مانند زخم معده و رفلاکس)، تسکین گلودرد و سرفه، و کمک به سلامت پوست است. این گیاه منبع خوبی از ویتامین‌های B و E و مواد معدنی مانند پتاسیم و منیزیم است.

در این مقاله، شما را با مهم‌ترین خواص شیرین بیان، اشکال مختلف مصرف (پودر، چوب، و DGL)، میزان مجاز، و از آن مهم‌تر، عوارض جانبی و موارد احتیاطی آن آشنا می‌کنیم.

شیرین بیان چیست؟

شیرین بیان که به آن ریشه‌ی شیرین نیز می‌گویند، گیاهی چوبی و چندساله است که تا حدود ۱ تا ۲ متر رشد می‌کند. ریشه‌های بلند و پرچین شیرین بیان به‌صورت افقی و زیر زمین پخش می‌شوند. از ریشه‌ی شیرین بیان بیشتر به‌عنوان شیرین‌کننده در آب‌نبات و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. علاوه‌بر استفاده از شیرین بیان در خوراکی‌ها، این گیاه به‌دلیل خواص درمانی گوناگون خود و افزایش طول عمر و سلامتی از زمان‌های باستان مورد توجه قرار گرفته است.

با گذشت زمان خواص شیرین بیان برای سلامتی بیشتر در جامعه‌ی پزشکی پذیرفته می‌شود. البته باید توجه داشته باشید که در پژوهش‌های پزشکی هنوز برخی از خواص شیرین بیان برای سلامتی اثبات نشده است. شیرین بیان به شکل‌های فراوانی در دسترس است، مانند شیرین بیان حاوی «گلیسیریزین» (glycyrrhizin) و شیرین بیان «گلیسیریزین» زدایی‌شده‌ (DGL، deglycyrrhizinated licorice).

تاریخچه‌ی شیرین بیان

شیرین بیان ریشه‌ی گیاهی است که «Glycyrrhiza glabra» نام دارد که در فارسی به آن «مَهْک» گفته می‌شود. این گیاه بومی اروپا و آسیاست و در این مناطق در دسته‌ی علف‌ها طبقه‌بندی می‌شود. مصریان باستان عاشق ریشه‌ی شیرین بیان بودند. آنها از چای ریشه‌ی شیرین بیان به‌عنوان درمانی برای همه‌ی دردها استفاده می‌کردند. بعدها شیرین بیان وارد چین شد و به گیاه مهمی در طب سنتی چین تبدیل شد.

خواص شیرین بیان برای سلامتی

۱. درمان آفت یا زخم‌های دهانی

شیرین بیان در درمان آفت‌های دهانی (زخم‌های کوچک، دردناک و غیرمسری داخل دهان و لثه) مؤثر است.

مطالعات نشان می‌دهد عصاره‌ی آن، درد و التهاب را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. مواد مفید موجود در شیرین بیان با تحریک مکانیسم دفاعی بدن، روند بهبودی را تسریع می‌کنند.

۲. حفاظت از کبد

مطالعات انجام شده نتایج امیدبخشی را درمورد خواص شیرین بیان در حفاظت از کبد نشان داده است. شیرین بیان حاوی «گلیسیریزین» است که با کاهش میزان سمّیت در درمان بیماری های کبد مؤثر است و به تثبیت وضعیت عملکردی طبیعی کبد کمک می‌کند. مطالعه‌ی تحقیقاتی دیگری شواهدی را ارائه داده است که نشان می‌دهد «فلاونوئیدِ ازوئگوئتیدین» موجود در شیرین بیان از خواص آنتی اکسیدانی و مهارکنندگی برخوردار است که به حفاظت از سلول‌های کبدی دربرابر چربی بالا، صدمات ناشی از رژیم غذایی و آسیب ایجاد شده توسط استرس «اکسیداتیو» کمک می‌کند.

۳. درمان اختلالات معده

ریشه‌ی شیرین بیان برای تسکین مشکلات گوارشی مانند مسمومیت غذایی، زخم معده و سوزش سردل استفاده می‌شود. عصاره‌ی آن با تسریع بهبود پوشش داخلی معده، به برقراری تعادل آن کمک می‌کند.

این خاصیت به‌دلیل وجود «اسید گلیسیریزیک» است که خواص ضدالتهابی و تقویت‌کننده سیستم ایمنی دارد. این اسید همچنین می‌تواند باکتری هلیکوباکترپیلوری (H. pylori) را مهار کند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد DGL (شکل سالم‌تر و قابل مصرف بلندمدت شیرین بیان) نیز نشانه‌های بیماری‌هایی چون زخم معده، سوزش سردل و التهاب معده را بهبود می‌بخشد.

۴. کاهش استرس

استرس طولانی‌مدت و تولید همیشگی آدرنالین و کورتیزول درطول زمان، غدد فوق کلیوی را خسته می‌کند. شیرین بیان می‌تواند به غدد فوق‌کلیوی کمی استراحت بدهد. عصاره‌ی ریشه‌ی شیرین بیان غدد فوق کلیوی را تحریک می‌کند و موجب می‌شود که میزان هورمون کورتیزول در بدن در سطح سالمی قرار داشته باشد.

۵. درمان رماتیسم مفاصل

عصاره‌ی شیرین بیان دارای خواص مفید برای درمان التهاب است و اثرگذاری آن در درمان رماتیسم مفاصل ثابت شده است. پژوهش‌ها نشان داده است که شیرین بیان می‌تواند در کاهش سطح «سیتوکین‌ها» (cytokin، که موجب التهاب می‌شوند) و رهایی از درد و تورم مفید باشد.

۶. برطرف‌کردن علائم یائسگی و سندروم پیش از قاعدگی

ریشه‌ی شیرین بیان در تسکین نشانه‌های یائسگی و سندروم پیش از قاعدگی (PMS) مؤثر است.

این گیاه سرشار از «ایزوفلاون‌» (نوعی فیتواستروژن) است که به حفظ تعادل استروژن و پروژسترون کمک می‌کند. مطالعات، اثربخشی آن را در کاهش گرگرفتگی شبانه و بهبود سلامت جسمی و روانی زنان یائسه تأیید کرده‌اند.

شیرین بیان همچنین با کمک به افزایش سطح پروژسترون، به تسکین گرفتگی و ناراحتی‌های دوران قاعدگی کمک می‌کند. علاوه بر این، با جلوگیری از اثر هورمون «آلدوسترون»، در رفع مشکل تجمع مایعات در بدن نیز مؤثر است.

۷. پیشگیری از سرطان

شیرین بیان دارای اثرات «پیشگیری شیمیایی» و ضدتوموری است و در طب چینی برای درمان سرطان به کار می‌رود.

این گیاه رشد سلول‌های سرطان سینه را مهار کرده و (از طریق آپوپتوز) به جلوگیری از سرطان روده بزرگ کمک می‌کند. همچنین در درمان پروستاتیت و سرطان پروستات مفید بوده و سمّیت ناشی از شیمی‌درمانی را کاهش می‌دهد.

احتیاط: بیماران تحت درمان با «سیس‌پلاتین» باید از مصرف آن پرهیز کنند.

۸. کمک به درمان سندروم خستگی مزمن

۹. تقویت سیستم ایمنی بدن

شیرین بیان موجب بهبود مکانیسم دفاعی بدن می‌شود. این گیاه در بالابردن سطح «اینترفرون» (interferon) نیز مؤثر است. «اینترفرون» عاملی ضدویروسی است که همراه با «اسید گلیسیریزیک»، فعالیت سلول‌های ایمنی بدن را تحریک می‌کند و به مقابله با ویروس‌ها و باکتری‌های عفونی مانند آنفولانزای A کمک می‌کند.

۱۰. درمان بیماری سل

مطالعات نشان داده است که شیرین بیان در درمان بیماری سل ریوی مؤثر است و به کاهش طول دوره‌ی درمان آن نیز کمک می‌کند. فعالیت ضدمیکوباکتری و ضدمیکروبی مواد موجود در شیرین بیان در درمان عفونت‌های ریوی مؤثر هستند و این گیاه را به عامل ضدسل اثربخشی تبدیل می‌کنند.

۱۱. درمان عفونت‌ها

ریشه‌ی شیرین بیان دارای آنتی‌اکسیدان‌هایی است که در حفظ کلسترول در سطح سالم مؤثر هستند. «فلاونوئیدِ گلابریدین» همراه با سایر مواد مفید موجود در شیرین بیان اثر مفیدی در جلوگیری از تجمع «لیپوپروتئین» کم‌چگالی یا کلسترول LDL دارد و به کاهش خطر ابتلابه بیماری‌هایی مانند «آترواسکلروز» کمک می‌کند.

۱۳. برطرف‌کردن اختلالات تنفسی و تمیزکردن سیستم تنفسی

۱۴. درمان بیماری‌های ناشی از آلودگی به ویروس HIV

شیرین بیان در درمان بیماری‌های مرتبط با ویروس ایدز مؤثر است. مطالعات نشان داده است که «گلیسیریزین» موجود در ریشه‌ی شیرین بیان با کمک به تولید «بتا کموکاین‌ها» (beta-chemokine) موجب مهار تکثیر ویروس آلوده‌کننده می‌شود. شیرین بیان به جلوگیری از تخریب گلبول‌های سفید خون توسط ویروس HIV کمک و مکانیسم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.

۱۵. کمک به سم‌زدایی بدن

شیرین بیان دارای ویژگی‌های ملین است و در سم‌زدایی روده‌ی بزرگ و خون مؤثر است. مطالعات پژوهشی نشان داده است که ماده‌ی dehydroglyasperin موجود در عصاره‌ی شیرین بیان در تحریک سم‌زدایی فاز ۲ و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی مفید است که در دفع مواد زائد سمّی و خطرناک از بدن نقش دارند.

۱۶. افزایش باروری زنان

چای شیرین بیان در درمان مشکلات باروری زنان که ناشی از بی‌نظمی‌های هورمونی مانند سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) است، مؤثر است.

این گیاه با تنظیم ترشح استروژن، به طبیعی‌سازی قاعدگی‌های نامنظم و منظم‌شدن تخمک‌گذاری کمک کرده و به لقاح و رشد جنین یاری می‌رساند.

مطالعات نشان می‌دهد شیرین بیان سطح تستوسترون سرمی در زنان را کاهش می‌دهد؛ این ویژگی، آن را به گزینه‌ای مؤثر برای درمان PCOS و «هیرسوتیسم» (افزایش موهای زائد) تبدیل می‌کند.

۱۷. درمان چاقی

عصاره‌ی شیرین بیان در جلوگیری از چاقی نیز مؤثر است. عملکرد ضدچاقی روغن «فلاونوئید» موجود در شیرین بیان، کاهش قابل‌توجهی را در بافت چربی شکم و سطح تری‌گلیسیرید بدن نشان داده است.

۱۸. مراقبت از پوست

شیرین بیان التیام‌دهنده‌ی مؤثری برای بیماری‌های پوستی مانند اگزما، «پسوریازیس» و بیماری پای ورزشکاران (عفونت قارچی) است.

به‌دلیل خواص ضدباکتریایی، ژل‌های موضعی آن برای درمان اگزما توصیه می‌شود. همچنین استفاده موضعی از عصاره‌ی آن به تسکین تورم و خارش ناشی از بیماری‌های پوستی کمک می‌کند.

عصاره‌ی شیرین بیان خاصیت روشن‌کنندگی پوست دارد، از «اریتمای» (سرخ شدن پوست) ناشی از اشعه ماوراء بنفش محافظت کرده، التهاب را کاهش می‌دهد و قرمزی پوست صورت را بهبود می‌بخشد.

۱۹. درمان هپاتیت

شیرین بیان در درمان ویروس هپاتیت B مزمن نیز مؤثر است. شیرین بیان به سرکوب ترشح آنتی‌ژن هپاتیت B کمک می‌کند و کارایی و عملکرد کبد را بهبود می‌دهد.

۲۰. درمان زخم معده یا پپتیک

براساس مطالعات تحقیقاتی گوناگون، شیرین بیان گلیسیریزین زدایی‌شده‌ (فاقد اسید گلیسیریزیک) در درمان زخم معده مؤثر است. براساس این مطالعات عصاره‌ی شیرین بیان روی زخم‌های پپتیک اثرات درمانی دارد، بدون اینکه هیچ‌گونه عوارض جانبی مانند تورم، عدم تعادل الکترولیت، فشار خون بالا یا افزایش وزن را در افراد مورد آزمایش ایجاد کند.

۲۱. مراقبت از موها

شیرین بیان با کاهش ترشح چربی و جلوگیری از ایجاد شوره‌ی سر در حفظ موهای سالم مؤثر است. شیرین بیان به مهار افزایش هورمون «دی‌‌هیدروتستوسترون» کمک و رشد موها را تحریک می‌کند.

۲۲. کاهش افسردگی

در مطالعات شواهدی به دست آمده است که نشان می‌دهد ترکیبات شیرین بیان در مقابله با افسردگیِ قبل و بعد از یائسگی در زنان مؤثر است. شیرین بیان دارای موادمعدنی ضروری مانند منیزیم، کلسیم و بتاکاروتن و همچنین فلاونوئیدهای مفیدی است که به مقابله با افسردگی کمک می‌کنند.

۲۳. کمک به سلامت دهان و دندان

شیرین بیان در درمان اختلالات عصبی مانند فلج بل (Bell’s palsy، بیماری‌ای که در آن عضلات صورت به‌صورت ناگهانی و موقتی فلج می‌شوند) و بیماری لایم مؤثر است. شیرین بیان به جلوگیری از جریان غیرارادی اشک و سایر مشکلات عصبی مانند فلج در بیماران مبتلابه فلج بل کمک می‌کند.

۲۵. افزایش سلامت قلب و عروق

ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ی شیرین بیان در جلوگیری از استرس قلبی‌-عروقی در بیماران دیابتی مؤثر است. «فلاونوئید گلابریدین» که در ریشه‌ی شیرین بیان وجود دارد به محافظت از عروق در شرایط بالا رفتن سطح گلوکز کمک می‌کند، از تشکیل پلاک در شریان‌ها جلوگیری می‌کند و جریان بدون وقفه‌ی خون را در بیماران دیابتی ایجاد می‌کند.

۲۶. بهبود عملکرد شناختی

مطالعات شواهدی را به دست آورده است که نشان‌دهنده‌ی اثر «گلابریدین» (از ترکیبات موجود در عصاره‌ی شیرین بیان) در محافظت از نورون‌ها در بیماران دیابتی است. «گلابریدین» به جلوگیری از اختلالات شناختی کمک می‌کند و در بهبود عملکردهای یادگیری و حافظه در بیماران دیابتی مؤثر است. «آمورفروتین» (amorfrutins) موجود در شیرین بیان دارای اثرات ضد دیابت و ضدالتهابی است که به کاهش قند خون، جلوگیری از ایجاد مقاومت به انسولین و پیشگیری از ابتلابه دیابت نوع ۲ کمک می‌کند.

۲۷. جلوگیری از نفروپاتی دیابتی

مطالعات نشان داده است که شیرین بیان بوداده، در درمان «نفروپاتی» دیابتی مؤثر است. در «نفروپاتی» دیابتی کلیه‌ها درنتیجه‌ی دیابت طولانی‌مدت آسیب می‌بینند. اثر مهارکنندگی شیرین بیان به جلوگیری و درمان علائمی مانند «گلومرولواسکلروز» (glomerulosclerosis) که می‌تواند منجربه «نفروپاتی» دیابتی ناشی از دیابت طولانی‌مدت شود، کمک می‌کند.

میزان مصرف و اشکال مختلف شیرین بیان

استفاده از شیرین بیان در آشپزی و صنعت

شیرین بیان از زمان‌های باستان به‌عنوان ماده‌ای طعم‌دهنده در محصولات شیرینی‌پزی مانند شیرینی‌ها و آب‌نبات‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. از شیرین بیان در صنعت دخانیات و تولید سیگار و ترکیبات دخانیاتی نیز به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شود. در محصولات دخانیاتی از شیرین بیان به‌عنوان بهبوددهنده‌ی بو و کنترل‌کننده‌ی رطوبت استفاده می‌شود. به‌دلیل خاصیت کف‌کنندگی شیرین بیان در نوشیدنی‌ها نیز به‌طور گسترده‌ای از آن استفاده می‌شود.

موارد احتیاطی و عوارض جانبی استفاده از شیرین بیان

شیرین بیان حاوی «اسید گلیسیریزیک» است که در برخی موارد می‌تواند منجربه بروز عوارض جانبی شود. این عوارض شامل خستگی جسمی، بی‌نظمی‌های قاعدگی، تورم و اختلالات کلیوی است. البته شیرین بیانِ فاقد «اسید گلیسیریزیک» (که به آن شیرین بیان گلیسیریزین زدایی‌شده‌ نیز گفته می‌شود) عوارض جانبی کمتری دارد.

• تجمع مایعات (fluid retention) و اختلالات متابولیسمی: در برخی مطالعات افرادی که مقدار زیادی ریشه‌ی شیرین بیان را در دوره‌ای دوهفته‌ای مصرف کردند، دچار تجمع مایعات و اختلالات متابولیسمی شدند.
• فشارخون بالا و اختلالات قلبی: شیرین بیان می‌تواند در بعضی افراد منجربه فشار خون بالا و عوارض قلبی مانند آریتمی قلبی و نارسایی احتقانی قلب شود. افرادی که دچار فشار خون بالا یا اختلالات قلبی هستند، باید درمورد مصرف شیرین بیان بااحتیاط عمل کنند. کودکان زیر ۱۰ سال پس از مصرف بیش‌ازحد شیرین بیان به‌ دلیل فشارخون بالا بستری شده‌اند.
• مشکلات هورمونی: شیرین بیان اثری استروژنی در بدن دارد و می‌تواند مشکلات و بیماری‌های حساس به هورمون مانند سرطان پستان، فیبروئیدهای رحمی (توده‌های غیرسرطانی و خوش‌خیمی که در ناحیه‌ی رحم رشد می‌کنند) و سرطان تخمدان را بدتر کند.
• بارداری و شیردهی: مصرف بیش‌ازحد شیرین بیان در طول دوران بارداری توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است منجربه عوارض مرگباری مانند زایمان زودرس یا سقط جنین شود. سازمان غذا و داروی آمریکا به زنان باردار و شیرده توصیه کرده است که از مصرف تمام اشکال شیرین بیان پرهیز کنند.
• عوارض جنسی: شیرین بیان می‌تواند بر سطح هورمون تستوسترون در مردان اثر بگذارد و میل جنسی آنها را کاهش دهد.
• تداخلات دارویی: ممکن است که شیرین بیان با داروهای «دیورتیک» (ادرارآور) تداخل پیدا کند.
• هیپوکالمی (Hypokalemia): مصرف بیش‌ازحد عصاره‌ی ریشه‌ی شیرین بیان یا تداخل آن با داروهایی که میزان پتاسیم در بدن را کاهش می‌دهند، موجب پایین‌آمدن سطح پتاسیم بدن به میزانی خطرناک و ضعف عضلانی می‌شود. این وضعیت «هیپوکالمی» (hypokalemia) نام دارد. سطح بسیار پایین پتاسیم موجب بروز مشکلاتی در اعصاب می‌شود که می‌تواند منجربه عوارض عضلانی مانند «هیپرتونی» (hypertonia) شود.
• کورتیکواستروئیدها (یا کورتون، Corticosteroids): گاهی شیرین بیان با «کورتیکواستروئید»هایی مانند «پردنیزون» (prednisone) تداخل پیدا می‌کند و بر سطح هورمون کورتیزول (که مسئول کنترل استرس در بدن است) اثر می‌گذارد.

کلام آخر

شیرین بیان گیاهی است که از شکر هم شیرین‌تر و البته سالم‌تر است!

شیرین بیان از درمان‌های قدیمی و یکی از گیاهان دارویی‌ای است که به‌طور گسترده مورد استفاده و مطالعه قرار گرفته است. شیرین بیان به‌دلیل ویژگی‌های ضدباکتریایی خود در کمک به مقابله با بوی بدن مؤثر است و از آن به‌عنوان عامل روان‌کننده در تنقیه یا اماله (enema، فروکردن آب یا هر مایع دیگری به داخل روده‌ی بزرگ برای پاک‌کردن آن) نیز استفاده می‌شود. شیرین بیان در کاهش لکه‌های پیری و درمان آلرژی‌ها، «تاندونیت» (tendonitis، التهاب تاندون همراه‌با پارگی‌های میکروسکوپی)، «بورسیت» (bursitis، التهاب بورس؛ بورس‌ها کیسه‌های حاوی مایع سینوویال در اطراف مفاصل هستند که باعث کاهش اصطکاک میان ساختارهای مجاور خود می‌شوند) و سمّیت ناشی از موادغذایی یا موادشیمیایی مؤثر است. شیرین بیان (درصورت استفاده در حد اعتدال) موجب تقویت اثرات سایر گیاهان دارویی می‌شود و به القا حس آرامش و سلامتی کمک می‌کند.

به‌طور خلاصه فواید سلامتی شیرین بیان شامل تسکین آفت دهان، اختلالات معده، بیماری‌های تنفسی، سندروم پیش از قاعدگی، زخم معده و مشکلات یائسگی است. شیرین بیان در مبارزه با انواع مختلف عفونت مانند تبخال، HIV، هپاتیت و زونا نیز مفید است. به‌علاوه شیرین بیان در درمان رماتیسم مفاصل، دیابت، سرطان، سندروم خستگی مزمن، بیماری سل، اختلالات عصبی، مشکلات باروری زنان و چاقی مؤثر است و به پایین نگه‌داشتن سطح کلسترول خون نیز کمک می‌کند. عصاره‌ی شیرین بیان حاوی فیتواستروژن‌هاست که در سم‌زدایی، سلامت پوست و مو، سلامت دندان ها و سیستم ایمنی بدن مؤثر هستند. به‌علاوه شیرین بیان به درمان افسردگی نیز کمک می‌کند.

راه‌حل‌هایی برای اینکه هم زیبا بمانیم هم سالم

اثر اسپات لایت (Spotlight Effect) حالتی را توصیف می‌کند که افراد تمایل دارند گمان کنند توجه دیگران به آن‌ها بیش از حد واقعی است. به عبارت دیگر، این گرایش ما انسان‌ها است که همواره حس کنیم در کانون توجه قرار داریم. این سوگیری در زندگی روزمره ما به کرات بروز می‌کند، چه در موقعیت‌های مثبت (مانند زمانی که در ارائه‌ای بسیار موفق عمل کرده و در تخمین میزان تحسین همکارانمان مبالغه می‌کنیم) و چه در موقعیت‌های منفی (همچون زمانی که ارائه را خراب کرده و احساس می‌کنیم همه دارند پشت سرمان به آن می‌خندند). در ادامه این مقاله به‌صورت کامل درباره اثر اسپات لایت صحبت کرده‌ایم، اگر می‌خواهید اطلاعات کاملی از این اختلال داشته باشید تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

این سوگیری کجا رخ می‌دهد؟

فرض کنید برای مهمانی به خانه‌ی دوست خود می‌روید و تصادفاً مقداری از نوشیدنی‌تان روی پیراهنتان می‌ریزد. هنگامی که برای تمیز کردن خود به سمت دستشویی می‌روید، حس می‌کنید که تمام افراد حاضر در مهمانی شما را در حال انجام کاری احمقانه می‌بینند و به ‌شدت خجالت‌زده می‌شوید. بااین‌حال، چند هفته بعد وقتی این موضوع را با دوستانتان مطرح می‌کنید، هیچ‌کس حتی آن حادثه را به یاد نمی‌آورد.

با آنکه شما در آن لحظه احساس می‌کردید که در مرکز توجه قرار دارید، اما واقعیت بر خلاف تصور شما بوده است. دیگران نیز بیش از حد مشغول نگرانی درباره‌ی چگونگی مورد قضاوت قرار گرفتن خودشان بودند؛ شاید به‌خاطر یک اظهارنظر ناخوشایند که به دوستی گفته‌اند، از انتخاب پیراهن غیر معمول خود پشیمان بودند، یا در این فکر بودند که آیا بیش از حد تنقلات مصرف کرده‌اند. به همین علت می‌توان گفت همه‌ی ما در حال قدم زدن در دنیای فکری کوچک خود هستیم که اغلب اوقات، تنها برای خودمان قابل رؤیت‌اند.

تأثیرات فردی

اثر اسپات لایت باعث می‌شود که ما دیدگاهی اغراق‌آمیز نسبت به اهمیت خود برای اطرافیانمان داشته باشیم. در نتیجه، در مورد موقعیت‌ها دچار قضاوت اشتباه شویم و تصمیماتی را بر اساس احساسات بیش از حد متورمِ مرئی بودن خود اتخاذ کنیم. از تأثیرات فردی اثر اسپات لایت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. خودآگاهی و حسرت

این باور که دیگران همواره با دقت به ما توجه دارند، می‌تواند برای سلامت روان ما زیان‌آور باشد و با ایجاد حس خودآگاهی مانع پیشرفت ما شود. این امر نه‌تنها می‌تواند عزت‌نفس را کم کند، بلکه اگر پیوسته در دام اثر اسپات لایت بیفتیم، ممکن است فرصت‌هایی را بر اساس این گمان اشتباه که دیگران ما را به‌خاطر آن‌ها مورد تحلیل و قضاوت قرار خواهند داد، از دست بدهیم. متأسفانه، این موضوع اغلب باعث می‌شود که با حسرت به گذشته‌ی خود بنگریم.

آیا کاری وجود دارد که هرگز آن را امتحان نکرده‌اید، برای اینکه فکر می‌کردید باعث می‌شود به شکل ناخوشایندی متمایز شوید یا بدتر از آن، با تأیید اجتماعی مواجه نشوید؟ بسیاری از ما می‌توانیم زمان‌هایی را به یاد آوریم که از دنبال کردن یک شغل، یک سرگرمی یا حتی فردی خاص، به دلیل ترس از قرار گرفتن در کانون توجه، اجتناب کرده‌ایم. این می‌تواند یک مسیر شغلی باشد که بیش از حد غیرمتعارف به نظر می‌رسید، یک فعالیت دشوار و بسیار علنی مانند اسکیت ‌سواری یا چیزی به سادگی رقصیدن در یک مهمانی.

با وجود داشتن این حسرت‌ها، پیامدهای اثر اسپات لایت همچنان در زندگی روزمره ما خود را نشان می‌دهند. ممکن است آن رنگ‌های جسورانه را در پشت کمد نگه داریم یا همچنان مدل مویی را که دیگر دوست نداریم، حفظ کنیم. حتی ممکن است دوستی‌ها و روابط عاشقانه‌ی عالی را از دست بدهیم، صرفاً به این دلیل که نمی‌خواهیم از سایه‌ها بیرون بیاییم و پا به مرکز توجه بگذاریم.

اغلب اوقات، ما تمام این تجربیات را از دست می‌دهیم، زیرا می‌ترسیم که دیگران ما را تماشا می‌کنند، قضاوت می‌کنند و هر شرمساری کوچکی را برای سال‌ها به خاطر خواهند سپرد. اما، پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این ترس‌ها اغراق‌آمیز هستند؛ مردم کمتر از آنچه ما انتظار داریم متوجه اشتباهات و کاستی‌های ما می‌شوند. حتی احتمال اینکه آن‌ها متوجه تغییرات در اعمال یا ظاهر شما در طول زمان شوند نیز زیاد نیست.

چه در جلسه‌ای کلامتان را گم کرده باشید، چه نتوانسته باشید موهای ژولیده‌ی صبحگاهی‌تان را مرتب کنید، یا لکه‌ای روی پیراهن خود بیابید که از چرخه‌ی شستشو جان سالم به در برده است، احتمال زیادی وجود دارد که میزان توجه دیگران به این انحرافات از وضعیت عادی شما را بیش از حد واقعی ببینید. به احتمال قوی، این موارد به جز خودتان، کاملاً از دید همگان مخفی خواهند ماند.

۲. اختلال اضطراب اجتماعی

اثر اسپات لایت می‌تواند به اختلال اضطراب اجتماعی نیز دامن بزند، که پیامدهای زیان‌بار متعددی بر سلامت جسمی و روانی فرد دارد. درکِ همیشگیِ تحت نظارت بودن، می‌تواند اضطراب اجتماعی را تقویت کرده و به تداوم این اختلال کمک کند. در افرادی که دچار اضطراب اجتماعی هستند، بیشتر شواهدی که ترس آن‌ها از قضاوت اجتماعی را تأیید می‌کند، خودساخته است. به این معنا که آن‌ها نتیجه‌گیری‌های خود را در مورد اینکه چگونه در نظر دیگران جلوه می‌کنند و دیگران چه فکری درباره‌ی آن‌ها دارند، می‌سازند و اغلب شواهدی که خلاف این را نشان می‌دهد (نحوه‌ی واکنش واقعی مردم به آن‌ها) نادیده می‌گیرند.

پیشنهادِ ارزیابی اجتماعی تنها این ترس را وخیم‌تر می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که افراد دارای اضطراب اجتماعی، سطوح بالاتری از اثر اسپات لایت را گزارش کرده و عملکرد خود در انجام وظایف را هنگامی که تحت ارزیابی اجتماعی قرار می‌گیرند، منفی‌تر قضاوت می‌کنند. به همین دلیل است که افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی می‌توانند به شدت از موقعیت‌هایی بترسند که احتمالاً عملکرد اجتماعی‌شان در آنجا مورد قضاوت قرار می‌گیرد، مانند مصاحبه‌های شغلی، سخنرانی‌های عمومی، مجامع اجتماعی، قرارهای اول، بحث‌های گروهی، و حتی تعاملات آنلاین.

متأسفانه، این توجه متمرکز بر خود که در افراد دارای اضطراب اجتماعی دیده می‌شود، در واقع می‌تواند عملکرد آن‌ها را مختل کند. تصور کنید وقتی تمام حواس شما متوجه این باشد که دیگری چگونه شما را قضاوت می‌کند، حفظ یک مکالمه چقدر دشوار می‌شود. این موضوع فقط ترس از عملکرد ضعیف در موقعیت‌های اجتماعی آینده را تشدید کرده و به این اختلال اجازه می‌دهد که خود را تقویت و تثبیت کند.

تلاش برای تغییر این باور که دیگران مدام ما را زیر نظر دارند و در مورد ما فکر می‌کنند، بخش مهمی از درمان اضطراب اجتماعی است. اغلب، ترکیبی از روان‌درمانی و دارو برای افرادی که با اضطراب اجتماعی روبه‌رو هستند، ارزشمند است، زیرا ماهیت این اختلال مدیریت آن را به تنهایی بسیار دشوار می‌کند.

۳. تأثیرات سیستمی

از آنجایی که اثر اسپات لایت بر نحوه‌ی رفتار ما در محیط‌های اجتماعی تأثیر می‌گذارد، می‌تواند بر صداهایی که در محیط‌های آکادمیک و کسب‌وکار شنیده می‌شوند نیز اثر بگذارد. این امر افراد را در به ‌اشتراک گذاشتن دیدگاه‌ها یا ایده‌هایشان، به دلیل ترس از قضاوت، مردد می‌کند. این مسئله تنوع صداها در محیط‌های گروهی را محدود کرده و همچنین تصمیم‌گیری‌های گروهی را به نفع افرادی منحرف می‌کند که تمایل به سلطه بر بحث‌ها دارند.

۴. کمبود حضور صدای اقلیت‌ها

اثر اسپات لایت می‌تواند هر کسی را نسبت به صحبت کردن در بحث‌های گروهی محتاط کند. بااین‌حال، مطالعه‌ای نشان می‌دهد که اقلیت‌ها به دلیل ترس از مورد ارزیابی منفی قرار گرفتن، بیشتر تمایل دارند صدای خود را محدود کنند. پژوهشگران در بررسی اثر اسپات لایت در میان دانشجویان علوم مقطع کارشناسی، دریافتند که بسیاری از دانشجویان نگران قضاوت شدن به دلیل پرسیدن سؤالات زیاد در کلاس یا مشارکت بیش از حد در بحث‌های گروهی بودند و به نظر می‌رسد این ترس اقلیت‌ها را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد.

برای مثال، دانشجویان سال اولی دانشگاه و دانشجویان دارای معلولیت ترس بیشتری از مورد ارزیابی منفی قرار گرفتن به دلیل این رفتارها نسبت به دانشجویان دیگر دارند. در نتیجه، آن‌ها بیشتر تمایل دارند که در مورد پاسخ‌های خود بیش از حد فکر کنند و کمتر در بحث‌ها مشارکت داشته باشند. نکته‌ی مهم این است که دانشجویان بیشتر نگران قضاوت شدن توسط دیگران برای این رفتارها هستند تا اینکه خود اعتراف کنند که دیگران را برای همان رفتارها قضاوت می‌کنند.

۵. پویایی گروهی و تصمیم‌گیری

احساس اینکه در موقعیت‌های اجتماعی بسیار قابل رؤیت هستیم، می‌تواند باعث شود که ما سهم خود در بحث‌های گروهی را مهم و تأثیرگذار قلمداد کنیم. در واقعیت، اقدامات ما معمولاً کمتر از آنچه گمان می‌کنیم، جلب توجه می‌کنند. برای مثال، یک مطالعه نشان داد که شرکت‌کنندگان در بحث‌های گروهی، اهمیت رفتارهای خود را برای سایر اعضای گروه بیش از حد واقعی برآورد می‌کردند. چه اظهارات توهین‌آمیز بیان کرده باشند و چه مشارکت‌های مثبتی که بحث گروه را پیش برده است، شرکت‌کنندگان فکر می‌کردند که نظرات آن‌ها برجسته‌تر از آنچه واقعاً بودند، به نظر می‌رسد.

چرا این موضوع اهمیت دارد؟

برخی از افراد ممکن است به دلیل ترس از مورد قضاوت منفی قرار گرفتن، در به اشتراک گذاشتن ایده‌هایشان تردید داشته باشند. درحالی‌که اعضای غالب‌ گروه ممکن است دچار اعتمادبه‌نفس بیش از حد شوند که دیدگاه‌هایشان ارزشمندتر از آن چیزی است که دیگران واقعاً باور دارند. این امر می‌تواند پویایی قدرت موجود در گروه‌ها را تقویت کند و به سوگیری همرنگی (conformity bias) یا تفکر گروهی (groupthink) منجر شود. وضعیتی که در آن، گروه در نهایت بر تصمیماتی که تنها منعکس‌کننده‌ی نظرات تعداد معدودی از اعضای غالب است، توافق می‌کند.

چرا این اتفاق می‌افتد؟

اثر اسپات لایت trx یک نمونه از اغتشاشات شناختی است که به‌عنوان سوگیری‌های خودمحورانه (Egocentric Biases) شناخته می‌شوند. این نوع سوگیری شناختی، شیوه‌ی دیدن ما را مخدوش می‌کند، چراکه باعث می‌شود بیش از حد به دیدگاه‌های خودمان تکیه کنیم، به جای اینکه خود را برای در نظر گرفتن دیدگاه‌های دیگران تعدیل کنیم.

یک نمونه‌ی رایج دیگر از سوگیری خودمحورانه، اثر اجماع کاذب (False Consensus Effect) است که باعث می‌شود فرض کنیم اغلب افراد دیگر، باورها و نظراتی مشابه ما دارند. همچنین، توهم شفافیت (Illusion of Transparency) نیز وجود دارد که توصیف می‌کند چگونه مردم تمایل دارند باور کنند دیگران قادرند تشخیص دهند که ما دقیقاً در حال چه فکری یا چه احساسی هستیم.

به نوعی، همه‌ی ما در زندگی روزمره‌ی خود، نقش یک روانشناس اجتماعی آماتور را بازی می‌کنیم و ما دائماً در تلاشیم تا بفهمیم چرا دیگران به شیوه‌ای که می‌گویند، رفتار می‌کنند یا خیر. بااین‌حال، همانطور که بسیاری از سوگیری‌های خودمحورانه نشان می‌دهند، ما تمایل داریم که حتی بدون قصد، خودمان را محور قرار دهیم؛ زیرا تنها نقطه ‌نظری که به آن دسترسی مستقیم داریم، دیدگاه خودمان است. این بدان معناست که تفسیر ما از یک موقعیت، فیلتر شده از طریق افکار و احساسات خودمان به دست می‌آید.

کانون توجه، توهمی که سایه می‌اندازد

اثر اسپات لایت (Spotlight Effect) پرده از روی یک سوگیری خودمحورانه‌ی رایج برمی‌دارد که در آن ما اهمیت خود و میزان توجه دیگران به اعمال و ظاهر خود را به شکلی اغراق‌آمیز برآورد می‌کنیم. این توهم که ریشه در پدیده‌ی روانشناختی لنگر انداختن و آگاهی بیش از حد ما نسبت به تفاوت‌های خودمان دارد، می‌تواند پیامدهای فردی و سیستمی عمیقی داشته باشد. از یک سو، باعث اضطراب اجتماعی، خودآگاهی بیش از حد و حسرت ناشی از، از دست دادن فرصت‌ها (شغل، سرگرمی یا روابط) به دلیل ترس از قضاوت می‌شود. از سوی دیگر، در محیط‌های گروهی، مانع از به اشتراک‌گذاری ایده‌ها شده، صدای اقلیت‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و به تفکر گروهی کمک می‌کند. برای غلبه بر این دام شناختی، باید با به‌کارگیری تکنیک‌هایی چون بازسازی شناختی، دیدگاهمان را نسبت به واقعیت تنظیم کنیم و بپذیریم که اغلب، دیگران به اندازه‌ای که ما تصور می‌کنیم، درگیر اشتباهات و تفاوت‌های ما نیستند.

در افسردگی غم به لایه‌های عمیق زندگی نفوذ کرده و اختلالاتی در احساسات و رفتار شما به‌وجود می‌آورد. اگر احساس افسردگی دارید، حتما با کمک یک روانشناس متخصص مشکل را ریشه‌یابی کنید و برای حل آن راهکار بگیرید.برای ارتباط با مشاور متخصص افسردگی روی دکمه زیر کلیک کنید.

به کمک زبان بدن، ناگفته‌ها را بگویید و بشنوید