متروراژی و منومتروراژی اصطلاحاتی می باشند که برای خونریزی غیرطبیعی سپس از پریودی، خونریزی طویل‌تر از حد معمول یا خونریزی زیاد شدید به کار می‌روال. بعضی اوقات خونریزی غیرطبیعی بی‌خطر است و بعضی اوقات نشانه مشکلی جدی که امکان پذیر بر باروری فرد تاثییر منفی بگذارد. در این مقاله علائم، علل، راه حلهای تشخیص و گزینه‌های درمانی حاضر برای متروراژی و منومتروراژی را گفتن می‌کنیم. با ما همراه باشید.
متروراژی و منومتروراژی
متروراژی یا خونریزی بین قاعدگی خونریزی واژینالی است که ارتباطی با چرخه قاعدگی ندارد. منومتروراژی نیز خونریزی شدید رحم است که می‌تواند در دوره قاعدگی یا بین دوره‌های قاعدگی رخ دهد. منومتروراژی ترکیبی از دو مشکل گوناگون است:
- منوراژی (menorrhagia): خونریزی شدید در طول قاعدگی؛
- متروراژی (metrorrhagia): خونریزی یا لکه‌بینی بین دوره‌های قاعدگی یا پریود طویل‌تر از هفت روز.
پزشکان کلمه «خونریزی غیرطبیعی رحم» را ترجیح خواهند داد، چون حالت‌های گوناگون را شامل می‌بشود.
همه افرادی که خونریزی غیرطبیعی رحم دارند، علائم خود را گزارش نمی‌کنند و مقدار دقیق شیوع این مشکل اشکار نیست. برآورد می‌بشود که ۱۰ تا ۳۵درصد زنان در سراسر جهان دچار خونریزی غیرطبیعی رحم باشند، گرچه امکان پذیر این رقم زیاد تر از ۳۵درصد باشد.
علائم متروراژی و منومتروراژی
علائم خونریزی غیرطبیعی رحم به علت آن بستگی دارد و امکان پذیر شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی شدید در دوران قاعدگی؛
- پریودهایی که زیاد تر از حد معمول (هفت روز یا زیاد تر) طول می‌کشند؛
- سیکل‌های قاعدگی نامنظم؛
- خونریزی در زمان‌های غیرعادی برای مثال بین دو قاعدگی یا بعد از رابطه جنسی.
برخی از زنانی که پریود منظمی دارند در زمان‌های گوناگون در طول چرخه، به‌اختصاصی در زمان تخمک گذاری، خونریزی خفیف یا لکه‌بینی دارند. در این موارد علائمی همانند ناراحتی خفیف و لکه‌بینی در اواسط سیکل طبق معمول عادی است. بعضی اوقات نیز خونریزی دارای الگوست و به نظر می‌رسد که دوره قاعدگی فرد دیگر بین دوره‌های معمول وجود دارد. در مواردی نیز این خونریزی کاملا اتفاقی و پیش‌بینی‌ناپذیر است.
دوره قاعدگی طبیعی نزدیک به پنج روز طول می‌کشد و هر ۲۱ تا ۳۵ روز رخ می‌دهد.
خونریزی غیرطبیعی امکان پذیر بدون درد یا همراه با درد یا دیگر علائم مرتبط با پریود همانند نفخ باشد. طبق معمول خونریزی بین دو قاعدگی سبک است، ولی می‌تواند شدید و حتی در برخی موارد سنگین‌تر از پریودهای معمول فرد باشد. رنگ خون نیز از قهوه‌ای تیره تا صورتی روشن متغیر است. در خونریزی برخی از افراد لخته خون یا مخاط نیز مشاهده می‌بشود.
درمورد ویژگی‌های خونریزی و زمان‌زمان آن با پزشک خود سخن بگویید کنید. این اطلاعات امکان پذیر برای تشخیص علت خونریزی سودمند باشد.
علل خونریزی غیرطبیعی رحم
خونریزی غیرطبیعی رحم دلایل بسیاری دارد، ولی در زیاد تر موارد هورمون‌ها نقشی مهم در آن دارند. در طول هر دوره قاعدگی معمولی تغییرات هورمونی جهت ساخته‌شدن پوشش داخلی رحم برای آمادگی دریافت و تغذیه تخمک بارورشده می‌بشود. اگر لقاح رخ ندهد، پوشش داخلی رحم می‌ریزد و از واژن خارج می‌بشود.
بعضی اوقات پوشش داخلی رحم در مقطع فرد دیگر از چرخه قاعدگی می‌ریزد. تداخل در کارکرد طبیعی هورمون‌هایی که این فرایند را هدایت می‌کنند دلایل مختلفی دارد. برخی از این عوامل ناخوشایندند ولی ضرری ندارند، زمان بسیاری ادامه نمی‌یابند و به‌راحتی درمان خواهد شد.
۱. اغاز قاعدگی و پیش از یائسگی
در اغاز دوره‌های قاعدگی نامنظم‌بودن چرخه‌ها و لکه‌بینی در زمان‌های گوناگون در طول چرخه غیرعادی نیست. طبق معمول با گذشت زمان و تثبیت هورمون‌ها این مشکل رفع می‌بشود. خونریزی غیرقابل‌پیش‌بینی و نامنظم می‌تواند در انتهای دوره باروری زنان، یعنی پیش از ورود به دوران یائسگی، نیز رخ دهد.
۲. استرس
بعضی اوقات اختلال در چرخه قاعدگی در زمان استرس عاطفی و فیزیکی رخ می‌دهد، برای مثال بعد از اغاز شغلی تازه یا میانه مسافرت.
۳. پیشگیری از بارداری و مصرف داروها
اگر فرد شکلی از کنترل بارداری هورمونی همانند مصرف قرص را اغاز یا متوقف کند، امکان پذیر دچار خونریزی غیرطبیعی یا غیرمنتظره بشود. منفعت گیری نامنظم از داروهای پیشگیری از بارداری هورمونی نیز امکان پذیر جهت الگوهای خونریزی غیرطبیعی بشود که بعضی اوقات خونریزی رسوخی (breakthrough bleeding) نامیده می‌بشود. این مشکل طبق معمول وقتی رفع می‌بشود که منفعت گیری از راه حلهای هورمونی تثبیت بشود یا فرد از روش مناسب‌تری برای پیشگیری از بارداری منفعت گیری کند.
دیگر راه حلها و داروهایی که امکان پذیر جهت خونریزی غیرعادی رحم شوند عبارتاند از:
آی‌یودی
۴. سوءتغذیه
سوء تغذیه یا افتوزن می‌تواند جهت خونریزی غیرطبیعی رحم و حتی قطع کامل چرخه قاعدگی بشود. محدودکردن گروه‌های غذایی خاص، برای مثال در رژیم اتکینز (Atkins) یا کتوژنیک، امکان پذیر جهت سوءتغذیه بشود. زنان دچار افتوزن نیز امکان پذیر که در اواسط سیکل تخمک‌گذاری نکنند. چرخه‌های بدون تخمک‌گذاری از دلایل شایع خون‌ریزی‌های نامنظم قاعدگی می باشند.
۵. درمان‌های باروری
زنانی که تحت درمان‌های باروری قرار دارند، طبق معمول علائم مرتبط با قاعدگی را مشاهده می‌کنند، همانند خونریزی در زمان‌های غیرمعمول در طول چرخه، خونریزی زیاد تر یا کمتر از حد معمول یا علائم قبل از قاعدگی.
۶. مشکلات سلامتی و بیماریها
متروراژی و منومتروراژی امکان پذیر نشانه ابتلا به بیماری باشد. گرچه برخی از این بیماریها خوش‌خیم‌اند، درمان‌نکردن برخی از آنها امکان پذیر عواقبی جدی داشته باشد.
زنان دچار مشکلات و بیماری‌های زیر امکان پذیر دچار خونریزی غیرطبیعی رحم شوند:
اضافه‌وزن امکان پذیر تبدیل برهم‌خوردن اعتدال هورمونی و خونریزی غیرطبیعی رحم بشود. فراموش‌کردن برداشتن آی‌یودی نیز امکان پذیر جهت عفونت و خونریزی غیرطبیعی بشود.
بعضی اوقات خونریزی غیرطبیعی رحم از علائم سرطان‌های دستگاه تناسلی است. سرطان‌های زیر می‌توانند جهت متروراژی و منومتروراژی شوند:
۷. مسائل مربوط به باروری و بارداری
خونریزی واژینال یا لکه‌بینی غیرمنتظره می‌تواند از نشانه‌های اولیه بارداری نیز باشد. اگر دچار متروراژی شده‌اید و فکر می‌کنید که امکان پذیر باردار باشید، به پزشک مراجعه کنید. در موارد نادر این خونریزی می‌تواند نشانه حاملگی خارج از رحم باشد.
۸. تروما
تروما ناشی از صدمه نافذ (penetrating، در تاثییر سوراخ‌شدن پوست توسط یک جسم و ورود آن به بافتی از بدن) یا بلانت (blunt، در تاثییر ضربه و بدون تشکیل بریدگی) در واژن یا دهانه رحم یا سوءاستفاده جنسی امکان پذیر جهت خونریزی غیرطبیعی رحم بشود.
تشخیص
پزشک ابتدا سؤالاتی درمورد سلامت عمومی به‌اختصاصی چرخه قاعدگی و فعالیت جنسی می‌پرسد. این چنین امکان پذیر سؤالاتی درمورد سلامت اعضای خانواده بیمار بپرسد برای مثال این که آیا مادر یا خواهرتان تابه‌حال به آندومتریوز، فیبروم رحم یا سرطان دستگاه تناسلی مبتلا شده‌اند یا خیر. دکتر این چنین سؤالاتی درمورد خونریزی می‌پرسد، از جمله:
- زمان اغاز خونریزی؛
- چه مدتی طول می‌کشد؛
- سابقه جنسی فرد؛
- بارداری یا زایمان در قبل.
پزشک همه مشکلات سلامتی و بیماری‌های جاری و اسبق و این چنین داروها و مکمل‌های مصرفی بیمار را بازدید می‌کند. معاینات فیزیکی شامل معاینه لگن، دهانه رحم و تست پاپ اسمیر نیز انجام می‌بشود.
آزمایش‌های ملزوم
بسته به سابقه پزشکی و نتایج معاینه، امکان پذیر برای تشخیص علت خونریزی غیرطبیعی رحم آزمایش‌هایی ملزوم باشند. این آزمایش‌ها امکان پذیر شامل موارد زیر باشند:
- آزمایش خون برای بازدید اختلالاتی که جهت خونریزی شده‌اند، کمبودهای تغذیه‌ای، عفونت‌ها، نشانگرهای التهاب، نحوه لخته‌شدن خون و شمارش کامل سلول‌های خونی؛
- آزمایش‌هایی برای بازدید سطح هورمون‌ها و کارکرد تیروئید؛
- آزمایش نمونه ادرار برای بازدید عفونت یا عفونت‌های مقاربتی (STIs)؛
- تست بارداری چون خونریزی خفیف در مرحله های اولیه بارداری شایع است. (سقط‌جنین جهت خونریزی شدید می‌بشود. تا ۳۵ روز بعد از سقط‌جنین نیز امکان پذیر نتیجه تست بارداری مثبت باشد.)
- سونوگرافی شکم و لگن که به پزشک امکان بازدید وجود هرگونه زائده در اندام‌های تناسلی را می‌دهد که امکان پذیر جهت خونریزی شوند.
- سی تی اسکن یا ام آر آی؛
- بیوپسی بافت‌ها برای بازدید انواع خاصی از سرطان؛
- جراحی (لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی)؛
- معاینه هیستروسکوپیِ (hysteroscopic) آندومتر (پوشش داخلی رحم) که در آن گمان وجود فیبروم، پولیپ یا علائم سرطان بازدید می‌بشود.
درمان
درمان به عامل ایجادکننده خونریزی و نیازهای خاص بیمار (همانند تمایل فرد برای بارداری در آینده) بستگی دارد. برای مهار خونریزی یا درمان عامل ایجادکننده آن می‌توان از درمان‌های دارویی یا جراحی منفعت گیری کرد.
بعضی اوقات از راه حلهای پیشگیری از بارداری هورمونی (hormonal contraception) برای درمان خونریزی غیرطبیعی رحم منفعت گیری می‌بشود. ولی مصرف قرص‌های ضدبارداری برای بیمارانی که سابقه لخته‌شدن خون دارند پیشنهاد نمی‌بشود.
۱. تحول سبک زندگی
در برخی موارد متروراژی موقتی است و با تحول سبک زندگی بیمار رفع می‌بشود. می‌توانید ناراحتی خود را با مسکن‌های بدون نسخه (همانند NSAIDها) درمان کنید و هم‌زمان برای افت استرس یا برگشت به روال عادی زندگی عمل کنید. برای مثال اگر افتوزن علت خونریزی غیرطبیعی رحم است، امکان پذیر افزایش وزن جهت بهبود علائم بشود.
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) همانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم برای افت خونریزی در طول پریود و تسکین انقباضات دردناک مؤثرند.
۲. درمان‌های هورمونی
انواع خاصی از درمان‌های هورمونی همانند قرص‌های ضدبارداری، آی یو دی و چسب‌های استروژن برای بهبود خونریزی غیرطبیعی مفیدند. از شکل فرد دیگر از درمان به‌نام آگونیست‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) نیز می‌توان منفعت گیری کرد. آگونیست‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین می‌توانند با جلوگیری از تخمک‌گذاری مدتی خونریزی را متوقف کنند یا افت دهند یا خون‌ریزی‌های شدید مرتبط با فیبروم‌ها را مهار کنند. یقیناً نباید این داروها را مدتی طویل مصرف کنید، چون عواض جانبی بسیاری دارند.
قرص‌های ضدبارداری خوراکی چرخه‌های قاعدگی را تنظیم می‌کنند و خونریزی شدید یا طویل را افت خواهند داد. آی‌یودی نیز نوعی پروژسترون به نام لوونورژسترل را آزاد می‌کند که جهت نازک‌شدن دیواره رحم و افت جریان خون قاعدگی و گرفتگی می‌بشود. بعضی اوقات داروهای هورمونی جهت خونریزی غیرطبیعی رحم خواهد شد. در این شرایط پزشک داروهای هورمونی را تحول می‌دهد یا از بیمار می‌خواهد که مصرف آنها را متوقف کند.
۳. اتساع و کورتاژ (D&C)
از راه حلهایی همانند اتساع و کورتاژ وقتی منفعت گیری می‌بشود که خونریزی شدیدی دارید که تبدیل مشکلات فرد دیگر همانند کم خونی شده است. در این روش با ابزاری مخصوص به‌نام کورت (curette)، که ازطریق واژن داخل رحم می‌بشود، مقداری از بافت آندومتر را برمی‌دارند.
گرچه این روش برای فهمیدن علت خونریزی غیرعادی سودمند است، نمی‌تواند مشکل را برای همیشه حل کند. این روش از راه حلهای قبلی تهاجمی‌تر است و خطرات خاص خود را دارد.
۴. جراحی
بهترین روش برای درمان برخی از موارد متروراژی و منومتروراژی جراحی است. روش جراحی منفعت گیری‌شده به علت عرصه‌ای خونریزی غیرطبیعی رحم بستگی دارد و می‌تواند شامل موارد زیر باشد.
۱. آمبولیزاسیون فیبروم رحم (Uterine fibroid embolization)
در این جراحی با قطع خون‌رسانی به فیبروم‌ها آنها را از بین می‌برند. در آمبولیزاسیون فیبروم رحم ذراتی ریز در شریان‌های رحم قرار می‌گیرد که جهت کوچک‌شدن فیبروم‌ها می‌بشود.
۲. میومکتومی (Myomectomy)
در این روش فیبروم‌ها بدون صدمه‌رساندن به رحم و با نگه داری توانایی فرد برای باردارشدن در آینده خارج خواهد شد.
۳. تخریب آندومتر (Endometrial ablation)
در این جراحی با منفعت گیری از لیزر، گرما، الکتریسیته، انرژی مایکروویو یا انجماد پوشش داخلی رحم را از بین می‌برند. اگر می‌خواهید در آینده باردار شوید، نباید از این روش منفعت گیری کنید.
۴. هیسترکتومی (Hysterectomy)
اگر پزشک با دیگر راه حلها نتواند خونریزی غیرطبیعی رحم را مهار کند، امکان پذیر که به‌گفتن آخرین راه‌حل برداشتن رحم را نظر دهد. هیسترکتومی در برخی از مواردی که سرطان جهت خونریزی غیرطبیعی رحم شده است نیز الزامی است.
۵. درمان بیماری‌های عرصه‌ای
اگر متروراژی ناشی از بیماری فرد دیگر باشد، باید آن بیماری را تشخیص دهید و درمان کنید. عفونت‌های مقاربتی طبق معمول با داروهایی همانند آنتی‌بیوتیک‌ها درمان خواهد شد. اگر اشکار بشود که مبتلا به عفونت‌های مقاربتی هستید، باید به شریک جنسی خود خبر دهید و رابطه جنسی ایمن‌تری داشته باشید.
برای درمان بیماری‌هایی که قسمت فرد دیگر از بدن را دچار می‌کنند، همانند مشکلات تیروئید یا اختلالات خونی، به پزشک متخصص مراجعه کنید. طبق معمول بعد از درمان بیماری عرصه‌ای متروراژی رفع می‌بشود.
پیشگیری
نمی‌توان از تعداد بسیاری از عوامل عرصه‌ساز خونریزی غیرطبیعی رحم جلوگیری کرد، ولی می‌توان گمان ابتلا به برخی از بیماری‌هایی را که جهت این مشکل خواهد شد افت داد. برای مثال نگه داری وزن سالم نقشی بالقوه در متعادل نگه‌داشتن هورمون‌ها ایفا می‌کند. اجتناب از رژیم‌های غذایی حاوی مقادیر بسیاری از چربی‌های حیوانی گمان ابتلا به برخی از سرطان‌ها را افت می‌دهد. داشتن رابطه جنسی ایمن نیز می‌تواند گمان ابتلا به برخی از عفونت‌های مقاربتی را افت دهد.
مراجعه به پزشک
اگر فهمید خونریزی غیرطبیعی رحم شدید، به پزشک مراجعه کنید تا علت مهم آن را تشخیص دهد و درمان کند. علائمی که باید مواظب آنها باشید عبارتاند از:
- خروج لخته‌های خون به‌اندازه یک سکه یا بزرگ‌تر؛
- نیاز به معاوضه نوار بهداشتی بعد از کمتر از دو ساعت؛
- خونریزی بین پریودها یا خونریزی زیاد تر از یک هفته؛
- علائم کم‌خونی همانند حس خستگی، ضعف یا تنگی نفس؛
- علائم هرزه‌خواری یا پیکا (pica) شامل ریزش مو، رنگ‌پریدگی پوست و میل به خوردن مواد غیرخوراکی (همانند کاغذ، مو و خاک).
اگر یائسه هستید و دچار خونریزی شده‌اید، به پزشک مراجعه کنید. خونریزی بعد از یائسگی هیچ زمان طبیعی نیست. در صورت خونریزی در دوران بارداری نیز باید به پزشک مراجعه کنید. برخی از دلایل این خون‌ریزی‌ها بی‌ضررند ولی برخی جدی‌اند، به‌اختصاصی اگر خونریزی در اواخر بارداری رخ دهد.
سخن پایانی
در تشخیص این که چه چیزی برای شما طبیعی است خودتان بهترین قاضی هستید. اگر پریودهای شما زیاد شدیدند یا بیشتر از حد معمول طول می‌کشند یا در روزهایی غیر از دوره قاعدگی دچار خونریزی می‌شوید، به پزشک مراجعه کنید. هیچ زمان نباید در سکوت رنج بکشید یا شرمگین باشید. راه حلهای غیرتهاجمی بسیاری وجود دارند که می‌توانند متروراژی و منومتروراژی را درمان کنند و خونریزی شما را افت دهند.
هشدار! این نوشته فقط جنبه آموزشی دارد و برای منفعت گیری از آن ملزوم است با پزشک یا متخصص وابسته مشورت کنید. اطلاعات زیاد تر
اگر می‌خواهید علت تعداد بسیاری از رفتارهای شریک عاطفی، یا حتی خودتان را در رابطه فهمید شوید، حتما این کتاب را بخوانید.