عشق چیست؟ تابه‌حال به معنی واقعی عشق فکر کرده‌اید؟ این مفهوم پیچیده را چطور می‌توان با کلمات توصیف کرد؟ فیلسوفان و روان‌شناسان تعداد بسیاری در طول تاریخ تلاش کرده‌اند عشق را تعریف کنند و یکی از مشهورترین تعاریف را استرنبرگ اراعه کرده است. او اجزا و انواع عشق را در کتاب مثلث عشق توضیح داده و ما را درمورد عشق آگاه‌تر کرده است. با ما در این مقاله همراه باشید تا با نظریه مثلث عشق آشنا شویم.

نظریه مثلث عشق استرنبرگ چیست؟

عشق مفهومی پیچیده است که ابعاد مختلفی دارد. محققان تعداد بسیاری تلاش کرده‌اند عشق را تعریف کنند، اما تعداد مقداری از آنها توانسته‌اند این مفهوم را درست گفتن کنند. یکی از بهترین تعاریف عشق را روان‌شناسی به‌نام رابرت استرنبرگ در اواخر دهه ۱۹۸۰ اراعه کرد. سال‌ها است که محققان با مطالعات بالینی درستی این نظریه را بازدید می‌کنند و یکی از تازه ترین تحقیقات که در سال ۲۰۲۱ انجام شد، درستی نظریه مثلث عشق استرنبرگ را قبول کرد.

بر پایه نظریه مثلث عشق استرنبرگ، عشق ۳ جزء دارد؛ صمیمیت، اشتیاق و ضمانت. در روابط گوناگون انسانی، این ۳ مؤلفه به شکل‌های گوناگون کنار هم قرار می‌گیرند و ۸ نوع عشق را می‌سازند. برخی از انواع عشق بر رابطه عاشقانه یا جنسی دو شریک عاطفی متمرکزند و دیگر اشکال عشق در روابط بین‌فردی و اجتماعی دیده خواهد شد.

در ادامه، اجزای عشق از نگاه استرنبرگ را بازدید می‌کنیم. یقیناً خوب است که پیش از آن بگوییم مثلث عشق با عشق مثلثی یکسان نیست. در عشق مثلثی ۳ نفر در یک رابطه چندعشقی دچار خواهد شد یا ۲ نفر برای عشق نفر سوم با هم رقابت می‌کنند. در حالی‌ که مثلث عشقی نظریه‌ای روان‌شناختی برای بازتعریف مفهوم انواع عشق در روابط انسانی است.

۱. صمیمیت

استرنبرگ صمیمت در عشق را حس نزدیکی، تعلق خاطر و پیوند در روابط عاطفی تعریف می‌کند. صمیمیت یکی از احساساتی است که رابطه عاشقانه را گرم و زنده نگه می‌دارد. منشأ این حس طبق معمول اندوخته‌گذاری عاطفی دو نفر است.

صمیمیت در طول زمان ثابت می‌ماند، اما آگاهی انسان به این مؤلفه نوسان دارد یعنی بعضی اوقات اوقات افراد به صمیمیت خود با دیگران آگاه‌اند و بعضی اوقات نمی‌دانند احساسی که دارند، همان صمیمیت و نزدیکی است. افراد طبق معمول نمی توانند نقطه اغاز صمیمیت را شناسایی کنند و به‌مرور زمان به آن آگاه خواهد شد.

صمیمیت در روابط مختصر‌زمان نقش چشمگیری ندارد و اهمیت آن در روابط طویل اشکار می‌بشود. این مؤلفه عشق در طرفین رابطه جواب‌های احساسی و فیزیولوژیکی مختلفی به یکدیگر تشکیل می‌کند.

۲. اشتیاق

استرنبرگ می‌گوید اشتیاق مجموعه محرک‌هایی است که تبدیل عشق، جاذبه فیزیکی، کمال جنسی و دیگر احساسات علاقه‌مندی در روابط عاشقانه خواهد شد. اشتیاق همان منبع برانگیختگی فرد در ربط با فرد دیگر است. این مؤلفه هنگامی تشکیل می‌بشود که دو نفر در رابطه عاشقانه درگیری عاطفی دارند.

اشتیاق طبق معمول پایدار نیست و با گذر زمان تحول می‌کند. این چنین افراد قادر به مهار آن نیستند، اما به‌خوبی آن را فهمید خواهد شد و فهمیدن می‌کنند.

در روابط مختصر‌زمان، اشتیاق نقش پررنگی دارد و در روابط طویل، به‌مرور از شدت آن کاسته می‌بشود چراکه بدن ما نمی‌تواند دائم در این حالت روانی و فیزیولوژیکی باشد و آن را در طویل مدت نگه داری کند.

۳. تصمیم و ضمانت

استرنبرگ برای تعریف مؤلفه سوم می‌گوید در مختصر‌زمان، فرد تصمیم می‌گیرد فرد فرد دیگر را دوست داشته باشد و در طویل مدت متعهد به نگه داری آن عشق می‌بشود.

ضمانت شامل عناصر شناختی مختلفی است که در تصمیم‌گیری‌های انسان در روابط عاطفی طویل مدت دخیل‌اند. این مؤلفه همانند صمیمیت در طول زمان ثابت می‌ماند، اما آگاهی طرفین به آن در نوسان است.

برخلاف اشتیاق، می‌توانیم تصمیم و ضمانت را کنترل کنیم. تصمیم و ضمانت نقش زیاد کوچکی در روابط مختصر‌زمان دارد و نقش زیاد مهمی در روابط عاطفی طویل ایفا می‌کند چون ادامه رابطه بدون ضمانت و خواست دو طرف در روابط طویل مدت تقریبا غیرممکن است.

انواع عشق

مطابق نظریه مثلث عشقی، ۳ مؤلفه عشق با هم در تعامل‌اند و ترکیب آنها ۸ نوع توانایی عاشقانه را می‌سازد که با هم تفاوت‌هایی دارند. انواع عشق در هر رابطه متفاوت‌اند و امکان پذیر در طول یک رابطه عاشقانه نیز دستخوش تحول شوند. برای مثال احتمالا رابطه عاطفی با عشقی پرشور اغاز بشود، در طول زمان به عشق رمانتیک تبدیل بشود و درنهایت به حالت عشق همراه برسد.

۱. بی‌عشقی

اولین نوع عشقی که استرنبرگ در کتاب مثلث عشق معارفه می‌کند، بی‌عشقی است یعنی وقتی که هیچ‌یک از ۳ جزء عشق در یک رابطه وجود ندارد. او می‌گوید بی‌عشقی را می‌توان در تعامل های گهگاهی در زندگی روزمره مشاهده کرد.

این روابط کاملا فاقد عشق‌اند و افراد هیچ‌گونه حس علاقه و تعلق خاطری به فرد روبه رو ندارند، همانند روابط روزمره و کاری که بر مبنای الزام و زندگی اجتماعی توانایی می‌کنیم.

۲. دوستی

نوع دوم عشقی که استرنبرگ معارفه می‌کند دوستی و دوست‌داشتن است. این عشق هنگامی شکل می‌گیرد که مؤلفه صمیمیت در رابطه هست، اما اشتیاق و ضمانت وجود ندارد. مطابق نظریه عشق مثلثی، دوستی شامل حس نزدیکی، پیوند و گرمی با یکدیگر بدون حس اشتیاق شدید یا ضمانت طویل است.

دوستی را از دوران کودکی توانایی می‌کنیم. همان گونه که می‌دانیم، دوستی‌ها درجات مختلفی دارند و مقدار صمیمت ما با دوستانمان متفاوت است اما بر پایه این نظریه، اگر یکی دیگر از اجزای عشق در رابطه‌ای وجود داشته باشد، دیگر اسمش دوستی نیست. بعد فقط دوستی‌هایی که فاقد شور و ضمانت عاشقانه‌اند، دوستی نام دارند.

۳. شیفتگی

سومین نوع عشق شیفتگی است، یعنی هنگامی اشتیاق را در رابطه حس می‌کنیم اما مؤلفه‌های صمیمت و تصمیم و ضمانت وجود ندارند. این عشق مبتنی بر شور و جذابیت فیزیکی است.

استرنبرگ عشق در یک نگاه را در این دسته‌ قرار می‌دهد و می‌گوید شیفتگی علائم جسمی اشکار دارد، برای مثال هنگامی فرد روبه رو را می‌بینیم، دچار تپش قلب و برانگیختگی جنسی می‌شویم. این نوع عشق زیاد سریع اتفاق می‌افتد و در آن هیچ فرصتی برای شناخت و رشد صمیمت و ضمانت وجود ندارد.

۴. عشق خالی

چهارمین عشق در مثلث عشق استرنبرگ عشق خالی است، یعنی وقتی که مؤلفه تصمیم و ضمانت وجود دارد اما صمیمیت و اشتیاق را توانایی نمی‌کنیم. این نوع عشق را می‌توان در روابط طویل‌زمان زوج‌هایی دید که زن و شوهر حس خود به همدیگر را از دست داده‌اند.

استرنبرگ به اتفاق جالبی درمورد عشق خالی اشاره می‌کند و می‌گوید مردم در جوامع غربی عشق خالی را مرحله پایانی یک رابطه عاطفی برداشت می‌کنند. آنها فکر می‌کنند این عشق در انتهای یک رابطه طویل رخ می‌دهد در حالی که در برخی جوامع دیگر، عشق خالی اولین مرحله از رابطه‌ای طویل مدت است؛ برای مثال در ازدواج‌های سنتی و ترتیب‌داده شده می‌بینیم که زوج‌ها با تصمیم و ضمانت داخل رابطه خواهد شد و به‌مرور اشتیاق و صمیمت را توانایی می‌کنند.

۵. عشق رمانتیک

عشق فرد دیگر که مثلث عشق معارفه می‌کند، عشق رمانتیک است. در این رابطه صمیمت و اشتیاق وجود دارد، اما طرفین به مؤلفه تصمیم و ضمانت پایبند نیستند. این نوع عشق را می‌توان نوعی دوستی در نظر گرفت که در آن، شور و برانگیختگی فیزیکی هم نقش دارد.

اگر به منبع های ادبی مراجعه کنیم، عشق رومئو و ژولیت را می‌بینیم که عشق رمانتیک بوده است. این زوج حس صمیمیت عمیق داشتند و پرشور بودند، اما ضمانت واقعی نداشتند.

عشق رمانتیک امکان پذیر مرحله اول رابطه عاطفی طویل باشد؛ یعنی دو نفر که با هم صمیمی می باشند و به هم اشتیاق دارند، داخل رابطه عشق رمانتیک خواهد شد و به‌مرور تصمیم می‌گیرند عشقشان را نگه داری کنند و به آن متعهد بمانند.

۶. عشق همراه

استرنبرگ ششمین نوع عشق را عشق همراه می‌نامد. او می‌گوید در عشق همراه، مؤلفه‌های صمیمیت و تصمیم و ضمانت وجود دارند، اما طرفین اشتیاق را حس نمی‌کنند. او عشق همراه را نوعی دوستی طویل‌زمان و متعهدانه توصیف می‌کند.

این نوع عشق را در زوج‌هایی می‌بینیم که زیاد تر زمان بسیاری از ازدواجشان قبل است و دیگر شور و شوق فیزیکی و جنسی به هم ندارند.

مطابق تحقیقات، جرقه اغاز روابط بسیاری اشتیاق و علاقه شدید است، اما این حس همیشگی و پایدار نیست. زیاد تر در گذر زمان، حس اشتیاق خاموش می‌بشود و صمیمیت و ضمانت باقی می‌ماند. در این مرحله زوج‌ها عشق همراه را توانایی می‌کنند.

۷. عشق بی نتیجه

هفتمین عشقی که استرنبرگ معارفه می‌کند، عشق بی نتیجه است. در این رابطه حس اشتیاق و تصمیم و ضمانت وجود دارد، اما طرفین با یکدیگر حس صمیمیت نمی‌کنند.

بر پایه حرف های‌های استرنبرگ، عشق بی نتیجه زیاد سریع رشد می‌کند و زیاد سریع هم از بین می‌رود. این عشق را امکان پذیر در اطرافیانمان دیده باشیم؛ برای مثال هنگامی دو نفر با هم آشنا خواهد شد، یک هفته سپس نامزد می‌کنند و ماه سپس ازدواجشان را جشن می‌گیرند.

استرنبرگ می‌گوید تحکیم صمیمیت به زمان نیاز دارد. دو نفر باید با هم زمان قابل‌توجهی را صرف کنند تا شخصیت هم را بشناسند و بینشان صمیمیت تشکیل بشود. رابطه عشق بی نتیجه فاقد صمیمیت است. دو نفر که به هم اشتیاق فیزیکی دارند، تصمیم می‌گیرند به یکدیگر متعهد شوند. از آنجایی که رابطه صمیمانه و عمیقی ندارند، به‌گمان زیاد با ناکامی روبه رو خواهند شد.

۸. عشق کامل

درنهایت استرنبرگ عشق کامل را معارفه می‌کند. این عشق آرمانی است و وقتی اتفاق می‌افتد که هر ۳ جزء عشق در یک رابطه وجود داشته باشند.

برداشت کلی مردم از عشق، عشق کامل است؛ همه ما هنگامی درمورد عشق فکر می‌کنیم، در ذهنمان عشق کامل را فکر می‌کنیم که ۲ نفر صمیمیت، اشتیاق و ضمانت را هم‌زمان توانایی می‌کنند.

مطابق نظریه مثلث عشق، عشق کامل منحصر به روابط عاطفی زوج‌ها نیست. نمونه بارزی از عشق کامل را می‌توانیم در عشق والدین با فرزندانشان ببینیم، رابطه‌ای که از آن با گفتن عشق بی‌قیدوشرط یاد می‌کنیم.

چرا مثلث عشق استرنبرگ مهم است؟

روابط اجتماعی جزء جدایی‌ناپذیر زندگی انسان‌ها می باشند. اگر به ماهیت و ویژگی‌های روابط خود آگاه باشیم، کارکرد بهتری خواهیم داشت. شما می‌توانید با تست مثلث عشق حالت روابط خود را بسنجید، روی نقاط ضعف و قوت خود تمرکز کنید و درمورد آن با شریک عاطفی‌تان سخن بزنید. با آگاهی به اجزای عشق می‌توانید روابطی نیرومندتر، سالم‌تر و پایدارتر داشته باشید.

سخن آخر

استرنبرگ عشق را در نظریه مثلث عشقی تعریف می‌کند. او می‌گوید عشق از ۳ مؤلفه صمیمیت، اشتیاق و ضمانت راه اندازی می‌بشود و انواع عشق را توضیح می‌دهد. بر پایه این نظریه، عشق محدود به روابط عاطفی یک زوج نیست و در دیگر روابط اجتماعی نیز می‌توانیم گونه‌های گوناگون عشق را ببینیم. با شناخت انواع عشق به درون خود آگاه‌تر می‌شویم و روابط سازنده‌تری خواهیم داشت.

اگر این مقاله برایتان سودمند بوده است، آن را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و نظرتان را برایمان بنویسید.

رضایت جنسی در روابط سالم حکم نور و روشنایی خانه را دارد؛ همان‌قدر مهم و حیاتی. بااین‌حال گاهی فشار و استرس شغلی، برنامه‌‌های ناگهانی، امتحانات دشوار یا مسائل مشابه دیگر یکی از دو طرف را به روابط جنسی بی‌علاقه می‌کنند که ممکن است این بی‌علاقگی موقتی یا همیشگی باشد. این‌جور وقت‌ها چه باید کرد؟ این میل سرکوب‌شده و آتش زیر خاکستر را چطور می‌توان دوباره روشن کرد؟ در این مقاله چند راهکار کاربردی برای حل این مشکل در اختیارتان می‌گذاریم.

اهمیت رابطه جنسی در زندگی زناشویی

صمیمیت اصلی مهم در تمام روابط عاشقانه است که یکی از نمودهای خارجی آن در روابط زناشویی، رابطه جنسی سالم است. این نزدیکی فشارخون و استرس را کم می‌کند و با ترشح هورمون اکسی‌توسین پیوند عاطفی میان زوج را بهبود می‌بخشد. از طرفی نبود آن شکاف عمیقی میان زن و شوهر به‌ وجود می‌آورد که گاهی موقت و گاهی همیشگی است. بنابراین چنین مشکلی زنگ هشداری برای سلامت روان زوج‌هاست!

دلایل بی‌میلی همسران به رابطه جنسی

بی‌میلی شریک زندگی به رابطه جنسی لزوما به‌معنای نبود عشق و علاقه نیست. عوامل مختلفی بر میل جنسی (لیبیدو) تأثیرگذارند و شناسایی دلیل این بی‌میلی اولین قدم برای رفع آن است. در این بخش چند دلیل رایج این بی‌میلی را بیان کرده‌ایم.

۱. استرس

مشاغل پراسترس، نزدیک‌شدن به موعد تحویل پروژه‌ها و در کل ریتم تند زندگی افراد را مستعد استرس و اضطراب می‌کند. زمانی که مغز درگیر مشکلات این‌چنینی است، میل جنسی طبیعتا کم‌رنگ می‌شود.

۲. مصرف دارو

بی‌میلی جنسی ممکن است جزو عوارض داروهای داروهای ضدافسردگی، قرص‌های ضد‌بارداری و برخی از داروهای پروستات باشد که همسرتان مصرف می‌کند.

۳. مشکلات جسمی

مواردی مثل کمبود تستوسترون، فشارخون بالا، کم‌کاری تیروئید و دیابت ممکن است در بی‌میلی جنسی دخیل باشند.

۴. زایمان

اثرات بارداری و زایمان بر سلامت جسم و روان زوج‌ها یکی از مهم‌ترین دلایل بی‌میلی جنسی است. روزهای پرمشغله بعد از زایمان فرصتی برای فکرکردن به معاشقه باقی نمی‌گذارد.

۵. خیانت

این بی‌میلی شاید نتیجه خیانت‌دیدن همسرتان در زندگی قبلی و بی‌اعتمادی ذاتی او باشد. این تجربه تلخ تا مدت‌ها صمیمیت عاطفی و جسمی را سخت می‌کند.

۶. اختلال نعوظ

اگر مشکل همسرتان اختلال نعوظ است، احتمالا مدت‌زمان زیادی را بدون رابطه جنسی گذرانده‌اید بی‌آنکه علت را بدانید. حرف‌زدن درباره این مشکل برای آقایان راحت نیست.

۷. تجربه سوء‌استفاده جنسی

خاطرات ناخوشایند مرتبط با رابطه جنسی بر میل افراد به انواع صمیمیت فیزیکی، حتی لمس‌شدن ساده، اثر منفی می‌گذارد.

۸. مشکلات مالی

نگرانی مالی در دوره‌های مختلف زندگی بی‌نهایت استرس‌زاست. زمانی که دو طرف تمام وقت و انرژی خود را برای حل مشکلات مالی می‌گذارند، طبیعی است فرصتی برای صمیمیت و نزدیکی نداشته باشند.

۹. درد حین رابطه

دردکشیدن اشتیاق افراد به رابطه جنسی را کم‌رنگ می‌کند. هرچه این درد بیشتر باشد، میل جنسی کم و کمتر می‌شود.

۱۰. اعتقادات مذهبی

گاهی اوقات بی‌میلی همسران به رابطه جنسی از اعتقادات مذهبی و باورهای جامعه سرچشمه می‌گیرد و ناخود‌آگاه آنان را وادار به دوری از هم می‌کند.

۱۱. افسردگی

افسردگی ممکن است تعادل هورمون‌های جنسی را بر هم بزند و میل جنسی را به صفر برساند.

۱۲. عادت

بعد از سال‌ها زندگی مشترک و عادت به حضور یکدیگر، طبیعی است که شور و اشتیاق اولین روزها رنگ ببازد و رابطه کسل‌کننده شود.

نحوه برخورد با همسر بی‌میل به سکس

وقتی همسرتان تمایلی به صمیمیت جسمی ندارد، بدترین واکنش ممکن کناره‌گیری و عادت به این وضعیت است. در ادامه، چند راهکار کاربردی برای حل این مشکل بیان می‌کنیم.

۱. تقویت صمیمیت غیرجنسی

صمیمیت در زندگی زناشویی صرفا به‌معنی ارتباط جنسی نیست؛ شکل‌های دیگری از آن وجود دارد که پیوند میان زوج را محکم می‌کند تا ذره‌ذره میل آنها به حضور در کنار یکدیگر بیشتر شود. با حرکات ساده و جذاب مثل در‌آغوش‌گرفتن همسرتان شروع کنید و علاقه و محبت خود را به شکل‌های مختلف نشان دهید. دست یکدیگر را بگیرید، با هم فیلم تماشا کنید، دوچرخه‌سواری کنید و به تماشای غروب آفتاب بنشینید. برای هم وقت بگذارید و از کنار هم‌ بودن لذت ببرید. به‌محض آنکه عشق بار دیگر شعله‌ور شد، میل به صمیمیت جنسی پای خود را به رابطه باز می‌کند.

۲. صحبت‌کردن

حرف‌زدن تنها راه‌حل مؤثر برای مشکلات روابط است. مکالمه صادقانه درباره نیازها و نگرانی‌ها و اشاره مستقیم به مشکلاتی که آزارتان می‌دهد، شما را چند قدم به‌سمت حل مشکل پیش می‌برد.

رک و راست درباره خواسته‌ها و نخواسته‌ها صحبت کنید و ترجیحات متفاوت یکدیگر را بپذیرید. قرار نیست نگرانی‌های‌تان تبدیل به سرزنش و سرکوب شود. به خاطر بسپارید سرزنش‌کردن نتیجه‌ای به‌جز ایجاد تنش و دوری بیشتر همسرتان ندارد. بنابراین از راه مصالحه وارد شوید و بحث را با صمیمیت پیش ببرید.

بدترین مکان برای صحبت درباره این قضیه اتاق‌خواب شماست. فضای بی‌طرفی انتخاب کنید که هیچ ربطی به رابطه جنسی نداشته باشد و در عین حال مزاحم هم نداشته باشید.

۳. کمک‌گرفتن از مشاور حرفه‌ای

گاهی اوقات صحبت‌کردن هیچ دردی را دوا نمی‌کند. اگر به‌تنهایی نمی‌توانید نگرانی‌های‌تان را برطرف کنید، مراجعه به درمانگر حرفه‌ای انتخابی عاقلانه برای یافتن ریشه مشکل است.

۴. تعریف دوباره صمیمیت

صرف حضور در رابطه به‌معنی رضایت از آن نیست. با حرف‌زدن بفهمید همسرتان چه زمان‌هایی به رابطه جنسی بی‌علاقه است و با پذیرش آن رضایت از رابطه را افزایش دهید. گاهی مشکل این است که تعریف همسرتان از صمیمیت با شما متفاوت است. یعنی شرایطی که شما را آزار می‌دهد، برای او کاملا طبیعی و مناسب است. بنابراین درباره انتظارات‌تان از صمیمیت با هم حرف بزنید، اما به‌هیچ‌وجه همسرتان را برای برقراری رابطه تحت‌فشار نگذارید.

۵. حفظ احترام

احترام در هر رابطه ای حیاتی است و باید از جانب هر دو طرف باشد. شریک زندگی‌تان به هر دلیلی با مسئله بی‌میلی جنسی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، کنارش باشید و هنگام بحث درباره مشکلات، با دقت به حرف‌های او گوش دهید تا بفهمید ریشه مشکل کجاست.

حرف آخر

حل‌و‌فصل مشکلات جنسی با یک بار بحث و اعتراض ممکن نیست. به‌جای خواهش و التماس هرباره، بحث‌های پی‌در‌پی و درنهایت کناره‌گیری از یکدیگر، صبورانه وقت بگذارید و از درمانگر کمک بخواهید تا بی‌آنکه خدشه‌ای به عزت‌نفس شما وارد شود، ریشه مسئله را بیابد و آن را حل کند.

مشکل فقدان صمیمیت در زندگی زناشویی با راهکارهای این مقاله تا حد زیادی حل‌شدنی است. اگر شما راهکارهای دیگری می‌شناسید، حتما در بخش نظرات با ما و همراهان ما به‌اشتراک بگذارید.