از مدتی پیش با اتکا به برخی نظرات افراد معتبر در جامعهی نجوم و اخترشناسی، شایعه شده که تلسکوپ فضایی جیمز وب، سیارهای را با شواهد قوی از حیات بیگانه اشکار کرده است. این دیدگاه احساسی با انتشار کردن مطلبی با گفتن «آیا واقعا بیگانگان را یافتهایم؟» در مجلهی خبری بریتانیایی «اسپکتیتر» دقت عموم را به خود جلب کرد.
مطابق قانون بتریج در تیترها، قاعدهای که گفتن میکند جواب تیترهای سوالی منفی است، در جواب تیتر نوشته اسپکتیتر نیز باید او گفت خیر. اما این خیر چه مقدار محکم است؟ جواب به این سوال دشوارتر است.
اسپکتیتر در تهیهی مقالهی خود از نظرات برخی دانشمندان معتبر بریتانیایی، ازجمله ربکا اسمتورست، اخترفیزیکدان دانشگاه آکسفورد منفعت گیری کرده است. اسمتورست میگوید: «فکر میکنم زیاد سریع مقالهای خواهیم داشت که شواهد قوی را برای وجود تاثییر زیستی در سیارهای فراخورشیدی اراعه میدهد.»
علاوهبراین، تیم پیک، فضانورد بریتانیایی با گفتن اظهاراتی تازه، در آتش شایعهی مورد او گفت و گو دمیده است. او باور دارد که «تلسکوپ جیمز وب بهطور بالقوه امکان پذیر قبلاً [حیات بیگانه] را اشکار کرده باشد. قضیه فقط این است که دانشمندان نمیخواهند تا پیش از مطمعن کامل، این نتایج را انتشار یا تایید کنند؛ اما ما سیارهای را اشکار کردهایم که انگار سیگنالهای قوی از حیات بیولوژیکی ارسال میکند.»
اریک برگر، سردبیر فضا در وبسایت آرستکنیکا برای دریافت جواب، مستقیماً به سراغ مقامهای ناسا که مسئول تلسکوپ جیمز وب می باشند، رفت و سوال کرد آیا آنها حیات یا دستکم شواهد قوی از حیات را در سیارهای دیگر در اطراف ستارهای غیر از خورشید خودمان اشکار کردهاند یا نه. جواب این سوال نیز منفی می بود؛ اما نه یک منفی محکم.
نیکوله کولون، جانشین دانشمند پروژهی تلسکوپ در امور علوم سیارههای فراخورشیدی او گفت: «جیمز وب شواهد قطعی از حیات در سیارهای فراخورشیدی اشکار نکرده است. پیشبینی میبشود که مشاهدات این تلسکوپ بتواند به شناسایی اولیهی نشانههای زیستی بالقوهای منجر بشود که قادرند سکونتپذیری سیارهی مورد نظر را کمابیش محتمل سازند. برای تعیین قطعی سکونتپذیری یک سیاره فراخورشیدی به ماموریتهای آینده نیاز خواهد می بود.»
هرچند کولون در اظهاراتش از سیارهای خاص اسم نبرد، برگر مطمعن دارد که منظور وی K2-18 b است. این جهان بیگانه با جرم ۸٫۶ برابر زمین، ۱۲۰ سال نوری از منظومه شمسی ما فاصله دارد. اخترشناسان باور دارند که این سیارهی فراخورشیدی، جهانی از نوع «هایسین» است؛ بدین معنی که اقیانوسهای آبی روی سطح خود و جوی غنی از هیدروژن دارد.
اخترشناسان قبلا K2-18 b را با تلسکوپ فضایی هابل مطالعه کرده بودند؛ اما بعد از آنکه تلسکوپ جیمز وب رصدهای جالبی از آن انجام داد، علاقهی جامعهی علمی به این سیاره افزایش یافت. یکی از مولکولهایی که جیمز وب در K2-18 b اشکار کرد، دیمتیل سولفید می بود.
اما دیمتیل سولفید دقیقا چیست؟ این ماده ترکیبی آلی است که اگر به تابهحال کلم پخته باشید، بوی آن را حس کردهاید. دیمتیل سولفید در اقیانوسهای زمین بهوسیلهی فیتوپلانکتونها بهگفتن بخشی از فرآیند متابولیسم آنها انتشار میبشود. بهطور دقیقتر، این ماده روی زمین فقط بهوسیلهی حیات ساخته میبشود. کشف دیمتیل سولفید در K2-18 b وجود حیات را اثبات نمیکند؛ اما اگر این ماده واقعا در آنجا وجود داشته باشد، قطعا سرنخی شوقانگیز محسوب میبشود.
درنتیجه تا آنجا که میدانیم، اصل داستان همین است. مشاهداتی که جیمز وب از سیارهی فراخورشیدی K2-18 b انجام داده، بدون شک دانشمندان را مجذوب خود کرده است. بااینحال، در رابطه اندازهگیری آب، متان و دیمتیل سولفید هم چنان او گفت و گوهای سنگین در جریان است. این شواهد امیدوارکننده، اما غیرقطعی می باشند. همان گونه که کولون اشاره کرد، برای تصمیمگیری قطعی در رابطه وجود حیات بیگانه، به دادههای زیاد تر و به گمان زیاد ابزارهای گسترش یافتهتر تازه نیاز داریم.
منبع