برای انسان‌های اولیه‌ی آند که بین ۹۰۰۰ تا ۶۵۰۰ سال پیش زندگی می‌کرده‌اند، شواهدی از شکار پستاندارهای بزرگ برای فراهم بخشی از غذایشان وجود دارد؛ اما تجزیه‌وتحلیل تازه از ترکیب ایزوتوپی استخوان‌های انسان مشخص می کند که غذاهای گیاهی قسمت عمده‌ای از رژیم‌های غذایی این افراد را راه اندازی می‌داد و گوشت نقش فرعی را داشت.
افزون بر این، باقی مانده گیاهان سوخته از محوطه‌ها و الگوهای نزدیک سایش دندانی در دندان‌های قبل فوقانی انسان‌ها نشان خواهند داد که گیاهان رشدیافته در زیر زمین، همانند سیب‌زمینی به گمان زیاد از منبع های غذایی مهم آن‌ها به شمار می‌رفتند.
ترکیب راه حلهای شیمی ایزوتوپی، گیاه‌باستان‌شناسی و باستان‌جانورشناسی، شفاف‌ترین و دقیق‌ترین چشم‌انداز از رژیم‌های غذایی اولیه‌ی آندی را اراعه خواهند داد. این یافته‌ها فهمیدن ما از اولین اقتصادهای خوراک‌جو و مسیر منتهی به اقتصاد کشاورزی در ارتفاعات آند را به‌روزرسانی می‌کنند.
پژوهشگران چند دانشگاه آمریکایی دیگر نیز به هاس پیوستند. دانشجویان کارشناسی زمان داشتند تا در طول حفاری‌های اولیه‌ی ۲۰۱۸ در محوطه‌ی دفن ویلامایا پاتشا، بازدید‌های خود را انجام بدهند. جنیفر چن، دانشجوی دکترای انسان‌شناسی، می‌گوید:
غذا یکی از مؤلفه‌های مهم و الزامی برای بقا به‌اختصاصی در محیط‌های مرتفعی همانند آند به حساب می اید. چارچوب‌های باستانی بسیاری برای شکارچی، گردآورنده‌ها یا خوراک‌جوها اراعه شده‌اند که زیاد تر متمرکز بر رژیم‌های گوشتی و شکار می باشند؛ اما در این پژوهش فهمید شدیم شکارچی‌َ گردآورندگان اولیه در آند غالبا غذاهای گیاهی را مصرف می‌کردند.
باستان‌شناس‌ها اکنون به لطف ابزارهایی که برای فهمیدن رژیم‌های غذایی انسان اولیه دراختیار دارند، به نتایجی دست یافته‌اند که دور از انتظار است. این مطالعه‌ی موردی برای اولین بار مشخص می کند که اقتصادهای اولیه‌ی انسانی حداقل در بخشی از جهان، متمرکز بر گیاهان بوده است.
هاس می‌گوید با دقت به سوگیری‌های باستان‌شناسی که از زمان‌ها پیش باستان‌شناسان را گمراه کرده‌اند، این گمان وجود دارد که پژوهش‌های ایزوتوپی آینده در دیگر قسمت‌های جهان به شکل شبیهی خطای پژوهشگران را نشان دهند.
منبع