مرزهای عاطفی (Emotional Boundaries) حدّوحدودی است که برای میزان ابراز احساسات خود در رابطه تعیین می‌کنید. این مرزها می‌توانند در روابط عاشقانه، دوستانه، خانوادگی و کاری به شما کمک کنند.
گابریلا جاچین (Gabriella Giachi)، مددکار اجتماعی بالینی در کلکتیو روان‌درمانی نیویورک، می‌گوید: «مرزهای عاطفی از وضعیت احساسی و احساس امنیت در رابطه حفاظت می‌کنند.» بنابراین رعایت این مرزها به سلامت عاطفی کمک می‌کند و ارتباطات سالم‌تری ایجاد می‌شود.
به گفته سبا هارونی لوری(Saba Harouni Lurie) این امر به‌ویژه زمانی اهمیت پیدا می‌کند که عادت کنید نیازهای دیگران را بر نیازهای خود مقدّم بدانید.
یا اگر در تعامل با دیگران مطمئن نیستبد که چطور مرزهای عاطفی خود را تعیین کنید نگران نباشید. در ادامه، آنچه را که برای ایجاد و حفظ مرزهای عاطفی نیاز دارید، خواهید آموخت.
نمونه‌هایی از مرزهای عاطفی در روابط
مرزهای عاطفی الگویی ثابت ندارند و برای هر فردی متفاوت‌اند. این مرزها می‌توانند از محدودیت‌های کوچک تا موارد بسیار مهم و بزرگ متغیر باشند. ویژگی اصلی این مرزها حفاظت از روان و احساس و تأمین نیازهای عاطفی در رابطه است. اکنون نمونه‌هایی از مرزهای عاطفی را که عموما اِعمال آن‌ها مفید است، مرور می‌کنیم:
- احساس شریک عاطفی‌تان را به خود نگیرید: اگر شریک عاطفی‌تان عصبانی است، نباید این احساس منفی را به خود بگیرید و خودتان را مسئول بدانید؛ چون باعث خستگی و ناراحتی شما می‌شود.
- اولویت‌دادن به نیازهای خود: اولویت‌دادن به خود به‌معنای خودخواه‌بودن نیست، بلکه به معنای اهمیت‌دادن به خود است. مرزهای عاطفی کمک می‌کنند تا از خودتان مراقبت کنید و در حضور شریک عاطفی‌تان پایدارتر باشید.
- مسئولیت احساسات دیگران را نپذیریذ: باید بپذیرید که نمی‌توانید همیشه فرد دیگری را خوشحال نگه دارید. مرز عاطفی کمک می‌کند تا مسئولیت خوشحال‌کردن همیشگی شخصی را به دوش نکشید.
- درباره مدت‌زمانی که به رابطه اختصاص می‌دهید شفاف باشید: رابط عاطفی بخش بزرگی از زندگی است، اما تمام آن نیست؛ به‌خصوص وقتی تازه شروع شده باشد. تعیین محدودیت برای مدت‌زمانی که می‌توانید به شریک عاطفی خود اختصاص دهید، ضروری است.
- استقلال خود را حفظ کنید: این به هر دو طرف اجازه می‌دهد که از یکدیگر حمایت کنند و درعین‌حال، حسّ و دنیای مستقلشان را حفظ کنند.
- زندگی خودتان را داشته باشید: فعالیت‌هایی را که از آن‌ها لذت می‌برید، حفظ کنید. قرار نیست در دنیای شریک زندگی خود حَل شوید. این مرز عاطفی به حفظ فردیت هر شخص کمک می‌کند.
- همه‌چیزِ کسی نباشید: نمی‌شود انکار کرد که تمام تمام دنیای کسی بودن جذاب است. بااین‌همه، تمام دنیا یک نفر باشد. انتظارات غیرواقعی از شریک عاطفی برای برآورده‌کردن همه نیازهای عاطفی و روانی مشکل‌زاست.
- تعیین حدّوحدود تماس‌ها و شیوه ارتباط: این مورد می‌تواند شامل موارد متعددی ازجمله محدودکردن تماس در محلّ کار به پیامک یا تماس‌نگرفتن در حالت‌هایی خاص باشد.
|
نمونه مرزهای احساسی
|
توضیحات |
نکات عملی
|
| احساس شریک عاطفی‌تان را به خود نگیرید. |
اگر شریک عاطفی‌تان عصبانی است، نباید این احساس منفی را به خود بگیرید. |
با خودتان بگویید: «من مسئول احساسات دیگران نیستم.» |
| اولویت‌دادن به نیازهای خود |
پذیرش مسئولیت شخصی برای برآورده‌کردن نیازهای خودتان |
هر روز زمانی را برای خودتان اختصاص دهید. |
| مسئولیت احساسات دیگران را نپذیرید. |
نمی‌توانید همیشه فرد دیگری را خوشحال نگه دارید. |
در مواقع لزوم، با احترام به دیگران بگویید که نمی‌توانید مشکلات آن‌ها را حل کنید. |
| شفافیت در زمان مخصوص رابطه |
تعیین محدودیت برای مدت‌زمانی که به فضای مشترک رابطه عاطفی اختصاص می‌دهید. |
برنامه روزانه‌ای تنظیم کنید که شامل زمان‌های مختص به خودتان یا دوستانتان باشد. |
| حفظ استقلال |
از یکدیگر حمایت کنید، اما فردیت خود را حفظ کنید. |
فعالیت‌هایی را که دوست دارید به‌تنهایی انجام دهید، ادامه دهید. |
| داشتن زندگی شخصی |
فعالیت‌هایی را که از آن‌ها لذت می‌برید، فراموش نکنید. |
سرگرمی‌ها و علایق خود را دنبال کنید. |
| تمام دنیای کسی نبودن |
نمی‌توانید همیشه کسی باشید که شریک عاطفی خود را نجات می‌دهید. |
به شریک عاطفی خود بگویید که برخی مشکلات را خودش باید حل کند. |
| تعیین حدود و شیوه تماس |
کجاها نمی‌توانید به تماس یا یک نیاز خاص پاسخ دهید. |
قوانین مشخصی برای تماس‌های تلفنی و پیام‌ها تعیین کنید. |
عواقب نداشتن مرزهای عاطفی درست
وقتی از تعیین مرزهای عاطفی روشن خودداری کنید، این خطر وجود دارد که مسائل و مصیبت‌های بسیاری را به دوش بکشید.
اگر نامزد یا همسرتان روز سختی را در محلّ کار داشته و با حال‌و‌هوای بد به خانه برگشته، لزومی هم ندارد حال بدی داشته باشید. به زندگی روزمره خود ادامه دهید و درعین‌حال، اجازه دهید احساساتش را بیان کند، بدون اینکه شما را مسئول بداند.
اگر مرز عاطفی روشنی نداشته باشید، ناگهان احساسات منفی شخص دیگری را به دوش می‌کشید. در این صورت، ناگهان عصبانی یا ناراحت می‌شوید. چنین وضعی دستاوردی جز قطع‌شدن ارتباطتان با احساس واقعی و مستقل خودتان ندارد. با مرز عاطفی روشن می‌توانید احساسات شریک زندگی خود را درک و حمایت کنید، اما مسئولیت آن احساسات را نپذیرید. بدون مرزهای عاطفی معیّن، ممکن است متوجه شوید که زمان و انرژی بیشتری را صرف رابطه می‌کنید، درحالی‌که احساس خستگی بیشتری دارید. پس داشتن مرزهای عاطفی کمک می‌کند تا فضای رابطه را مدیریت کنید.
صحبت‌کردن با دیگران درباره مرزهای عاطفی
صحبت‌کردن درباره مرزهای عاطفی می‌تواند استرس‌زا باشد. بنابراین چند نکته برای موفقیت در این گفت‌وگوی مهم را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
- زمان مناسب را انتخاب کنید: برای این گفت‌وگو زمانی را انتخاب کنید؛ زمانی که هر دو وقت و ذهنی آزاد داشته باشید. به پیشنهاد روان‌شناس، در فضایی گفت‌وگو را آغاز کنید که هیچ‌چیز ذهنتان را منحرف نکند. به یاد داشته باشید که این گفت‌وگو فرصتی است تا شریک زندگی‌تان هم مرزهایش را روشن کند. پس به او هم وقت و فضایی را اختصاص دهید.
- از «من» استفاده کنید و خودتان را مخاطب قرار دهید: به‌جای اینکه به طرف مقابل بگویید چگونه باشد، به خودتان اشاره کنید و بگویید «من» اینطور یا آنطور احساس بهتری در رابطه خواهم داشت. روی خود و احساستان تمرکز کنید. بگویید چه‌کاری را می‌توانید یا نمی‌توانید انجام دهید. بعد اجازه دهید طرف مقابل سؤال بپرسد.
- قاطع باشید: سازش عنصر ضروری هر رابطه‌ای است، پس باید قاطع باشید. برای ترسیم مرز عاطفی درست به صراحت، شفافیت و مستقیم حرف‌زدن نیاز دارید. این شفافیت و قاطعیت هیچ تضادی با صمیمیت ندارد.
- آماده گفت‌وگوی دوباره باشید: گفت‌وگو درباره مرزهای عاطفی می‌تواند طولانی باشد. آماده گفت‌وگوی دوباره باشید. همچنین امکان لغزش در رعایت مرزها وجود دارد. رسیدن به مرزهای دقیق به تداوم، صبر، درک دوطرفه و گفت‌وگوی‌های پیوسته وابسته است.
روش تشخیص واقع‌بینانه‌بودن مرزهای عاطفی چیست؟
تعیین مرز عاطفی مسئله‌ایست و نباید از حدود عقل و منطق خارج شود. مرزهای عاطفی واقع‌بینانه به نیازهای شما و شریک عاطفی‌تان احترام می‌گذارند، اما مرزهای غیرواقعی رنگ‌‌و‌بوی وسواس و کنترل دارند.
مثالی از مرز منطقی: در ساعت کاری، امکان پاسخگویی به تماس همسر خود را ندارید، اما می‌توانید پیامک را پاسخ دهید.
مثالی از مرز غیرمنطقی: باید همیشه تماس تلفنی بگیرد که این درخواست، در بهترین حالت، رفتاری خودپسندانه است.
توجه داشته باشید منطقی بودن یا نبودن مرزهای عاطفی تا حدّ زیادی به شما و شریکتان و جنس رابطه دوسویه بستگی دارد. چون ظرفیت‌های مختلفی برای حمایت عاطفی و کنترل احساسات داریم، درنتیجه، مرزهای متفاوتی نیز داریم.
برای مشخص‌کردن درست مرزهای عاطفی می‌توانید با درمانگری حرفه‌ای مشورت کنید.
روش رفتارکردن با فردی که مرزهای رابطه را رعایت نمی‌کند
روش برخورد با کسی که به مرزهایتان احترام نمی‌گذارد، بستگی دارد یه اینکه فرد چگونه و با چه شدتی از این مرزها عبور می‌کند. توجه کنید هیچ‌کس کامل نیست و ممکن است کسی به‌طور تصادفی یا به‌دلیل ناآگاهی از مرزهاییتان عبور کند. در چنین شرایطی، صریح اما صمیمی با طرف مقابل صحبت کنید.
اما اگر فرد مقابل به‌طور منظم و عامدانه مرزهای عاطفی‌تان را نادیده می‌گیرد یا رد می‌کند، داستان دیگری است. اگر الگوی ثابتی از بی‌احترامی تکرار شود، آن‌وقت نوبت صحبتی جدی و ارزیابی دوباره رابطه است.
یادتان باشد ماجرای رعایت مرزهای عاطفی سیاه و سفید نیست و به تجربه شخصی و روحیه هر فرد بستگی دارد. درنهایت، اما آنچه مهم است، امنیت و آرامش و احساس حمایت در رابطه است.
منبع: Verywellmind