استیو ویتکاف، یکی از موفق‌ترین معماله‌کنندگان املاک نیویورک، هر چیزی هست جز یک «دیپلمات معمولی». او یک دیپلمات کلاسیک و معمولی نیست، با این حال در دولت دوم دونالد ترامپ، در خط مقدم برخی از حساس‌ترین مذاکرات بین‌المللی قرار گرفته است؛ مذاکرات ایران و آمریکا، مذاکرات اسرائیل با حماس و اعراب، مذاکرات اوکراین و روسیه.
به همین دلیل نگاهی به سبک مذاکره ویتکاف داریم؛ سبکی که به سبک مذاکره ترامپ نزدیک است.
استیو ویتکاف کیست؟
استیو ویتکاف شهرت خود را در دنیای معاملات سنگین املاک به‌دست آورد، نه در سیاست. با دهه‌ها تجربه در قراردادهای پرریسک ملکی، ذهنیتی تیزبین و نتیجه‌محور را به عرصه دیپلماسی آورده است. در سال ۲۰۲۵، دونالد ترامپ او را فرستاده ویژه به خاورمیانه منصوب کرد و از آن زمان، ویتکاف نقش کلیدی در مذاکرات آتش‌بس و گفتگوهای حساس ژئوپولیتیکی ایفا کرده است.
زندگینامه کوتاه استیون ویتکاف
ویتکاف معامله‌گر املاکی درجه یک با دوستانی بسیار زیاد است
نام: استیون چارلز ویتکاف (به انگلیسی: Steven Charles Witkoff)
تولد: ۱۵ مارس ۱۹۵۷
تحصیلات: دارای مدرک حقوق از دانشگاه هوفسترا (Hofstra University).
شروع کار: ویتکاف کار خود را به عنوان وکیل در زمینه املاک و مستغلات آغاز کرد.
استیون ویتکاف (Steven Witkoff)، یک چهره شناخته‌شده در حوزه املاک و مستغلات در آمریکا است. او بنیان‌گذار، رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل گروه ویتکاف (Witkoff Group)، یک شرکت سرمایه‌گذاری و توسعه املاک و مستغلات خصوصی در نیویورک است. او در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ مهره اقتصادی او برای توسعه آمریکا بود. در دور دوم نقش پررنگ‌تری را آن هم در دیپلماسی به عهده گرفته است.
در ادامه نگاهی به دست‌آوردهای شخصی استیو ویتکاف داریم.
دست‌آوردهای شخصی
تاسیس گروه ویتکاف: در سال ۱۹۹۷، او گروه ویتکاف را تأسیس کرد. این شرکت در پروژه‌های بزرگ ساختمانی، بازسازی و تغییر کاربری در نیویورک و شهرهای دیگر مانند میامی و لاس وگاس مشارکت داشته است.
پروژه‌های شاخص: از جمله پروژه‌های معروف او می‌توان به خرید و بازسازی ساختمان وول‌ورث (Woolworth Building) در منهتن و توسعه برج‌های مسکونی لوکس مانند ۱۱۱ Murray Street و ۱۵۰ Charles Street اشاره کرد.
ارتباطات: ویتکاف با دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، دوستی و ارتباط کاری داشته است و اکنون هم نماینده معتمدترین چهره او در حوزه دیپلماتیک است.
ویژگی‌های کلیدی سبک مذاکره استیو ویتکاف
حالا سراغ سبک به ویژگی‌های اصلی سبک مذاکره استیو ویتکاف می‌پردازیم، ویژگی‌ها که شاید با اصول کلاسیک دیپلماسی در تضاد باشند.
۱. صریح و قاطع
ویتکاف به صراحت کلام و پرهیز از تعارفات اداری شهرت دارد. در ژانویه ۲۰۲۵، گزارش‌هایی منتشر شد که نشان می‌داد او در گفت‌وگو با نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، رویکردی جدی و بدون حاشیه اتخاذ کرده و موفق شده به آتش‌بس و آزادی گروگان‌های بین اسرائیل و حماس کمک کند.
«او رک صحبت می‌کند، درست مثل یک معامله‌گر ملک. این دیپلماسی به معنای سنتی آن نیست؛ اما گاهی جواب می‌دهد.»
یکی از دیپلمات‌های نزدیک به ویتکاف
۲. نگاه معامله‌محور
ویتکاف با سابقه پررنگ در دنیای معاملات ملکی، به دیپلماسی مانند یک تجارت نگاه می‌کند. او دنبال این است که بداند:
این نگاه در مذاکرات مربوط به روابط آمریکا و روسیه نیز مشهود بود؛ جایی که او ایده‌های بحث‌برانگیزی مثل مصالحه سرزمینی در اوکراین را مطرح کرد. این نشان می‌دهد ویتکاف برای رسیدن به اهداف تعیین شده هر راه غیرمتعارفی را آزمایش می‌کند.
۳. تأکید بر روابط شخصی
شایعات از روابط شخصی پوتین و ویتکاف خبر می‌دهند
ویتکاف صرفاً متحد ترامپ نیست؛ او دوستی دیرینه با رئیس جمهور آمریکا دارد. این اعتماد، خود را در سبک دیپلماسی او نیز نشان می‌دهد. او معتقد است روابط فردی، کلید موفقیت در مذاکره است و اغلب گفت‌وگوی خصوصی را بر گفت‌وگوهای تشریفاتی رسمی ترجیح می‌دهد. نقش‌آفرینی او در مذاکرات حماس با اسرائیل متکی بر ارتباطش با قطر، امارات و نتانیاهو بود. در مذاکرات روسیه و اوکراین هم روابط شخصی او با طرف روسی پررنگ بود.
اعتبار شخصی ویتکاف باعث شد مذاکرات متوقف‌شده در خاورمیانه دوباره به جریان بیفتد.
یک دیپلمات در گفت‌وگو با اکسیوس (Axios)
۴. تمرکز بر نتیجه، نه تشریفات
ویتکاف روابط نزدیکی با نخست وزیر اسرائیل دارد
دیپلماسی سنتی نیازمند لایه‌های متعدد از برنامه‌ریزی، پیام‌رسانی و اجماع‌سازی تدریجی است. اما ویتکاف بسیاری از این مراحل را حذف می‌کند. ذهنیت هدف‌محور او باعث می‌شود تمرکز اصلی‌اش بر دستاوردهای ملموس و سریع باشد؛ حتی به قیمت خم‌و‌راست کردن نرم‌های معمولی دیپلماسی.
۵. غیرمتعارف اما مؤثر
ویتکاف مثل ترامپ عاشق راه‌های نامتعارف است
با وجود نداشتن سابقه رسمی دیپلماتیک، ویتکاف موفق شده جایگاه مهمی برای خود در سیاست خارجی پیدا کند. برخی از او با عنوان «فرستاده همه‌کاره ترامپ» یاد می‌کنند. همین مسئله نشان‌دهنده نفوذ و اعتماد به سبک خاص او نزد ترامپ است.
نقش پشت‌پرده استیو ویتکاف در مذاکره ایران و آمریکا
در ماه‌های اخیر، برخی گزارش‌های غیررسمی نشان می‌داد که استیو ویتکاف در مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا نقش داشته است. هرچند کاخ سفید یا وزارت امور خارجه آمریکا این نقش را به‌صورت رسمی تأیید نکرده بودند. در نهایت اما این اتفاق رخ داد و ویتکاف مسئول مذاکره با طرف ایرانی شد.
سبک مذاکره غیرسنتی و مستقیم ویتکاف، او را گزینه‌ای مناسب برای پیشبرد گفت‌وگوهای در سایه، مثل گفت‌وگو با ایران، تبدیل کرده است. برخی تحلیل‌گران بر این باورند که رویکرد معامله‌محور ویتکاف می‌تواند زمینه‌ساز توافق‌های موقت یا confidence-building measure بین ایران آمریکا باشد؛ خصوصاً در شرایطی که مذاکره رسمی دو طرف به بن‌بست رسیده است.
«اگر کسی بتواند در لحظه‌ای حساس، گفت‌وگویی متوقف‌شده را احیا کند، آن شخص احتمالاً ویتکاف است. حتی در موضوع ایران.»
یک منبع آگاه به آکسیوس (Axios)
انتقادات و جنجال‌ها به روش استیو ویتکاف
با تمام این‌ها باید توجه کنیم سبک ویتکاف بدون حاشیه و مخالفت نبوده است:
-
برخی از متحدان آمریکا و اعضای کنگره از انعطاف‌پذیری او در برابر خواسته‌های روسیه نگران‌اند.
-
کارشناسان هشدار می‌دهند که نگاه تجاری او می‌تواند مسائل پیچیده بین‌المللی را ساده‌سازی کند و عواقب بلندمدت در پی داشته باشد.
-
منتقدان معتقدند که استفاده از سبک معاملات ملکی در دیپلماسی ممکن است نتایج معکوس به همراه داشته باشد.
با این حال حتی منتقدان هم می‌پذیرند: سبک او در مواقعی که دیپلماسی سنتی شکست می‌خورد، مؤثر واقع می‌شود.
سبک مذاکره استیو ویتکاف آینده دیپلماسی خواهد بود؟
استیو ویتکاف نماد تغییر در دنیای دیپلماسی است؛ ورود دوباره ذهنیت تجاری به دنیای دیپلماسی. به طور خلاصه سبک مذاکره او این‌گونه تعریف می‌شود:
یک چیز مسلم است: استیو ویتکاف در حال حاضر ردپای خود را بر دیپلماسی قرن بیست‌ویکم گذاشته است. اما به نظر شما این سبک باعث توافق ایران و آمریکا و به نتیجه رسیدن مذاکره ایران و آمریکا می‌شود؟
منابع: The Times, , WSJ, The Tucker Carlson Show , The Guardian