اشعه uv به طرق مختلف بر زندگی ما اثر می‌گذارد؛ از ایجاد آفتاب‌سوختگی و سرطان پوست گرفته تا کاربرد در صنایع مختلف. اما می‌دانید اشعه uv چیست و چه فواید و مضراتی برای ما دارد؟ در این مقاله، انواع اشعه uv و تابش فرابنفش خورشید را بررسی خواهیم کرد و از فواید و مضرات آنها خواهیم گفت. درنهایت نیز روش‌های محافظت از خود در برابر آسیب‌های این تابش را معرفی می‌کنیم. با ما تا انتهای مقاله همراه باشید.
خورشید، این ستاره زندگی‌بخش، منبع اصلی نور و گرما برای سیاره ماست. اما همراه با این مواهب، نوعی انرژی نامرئی به نام اشعه فرابنفش (Ultraviolet) یا UV نیز از آن ساطع می‌شود که می‌تواند در صورت عدم رعایت نکات ایمنی، تهدیدی جدی برای سلامتی ما باشد. درک عمیق این اشعه، شناخت شاخص اشعه فرابنفش و آگاهی از عوارض آن، اولین و مهم‌ترین قدم برای محافظت از خود و عزیزانمان است.
اشعه فرابنفش چیست؟ زیر پوست نور خورشید
اشعه فرابنفش، بخشی از طیف الکترومغناطیسی است که طول موجی کوتاه‌تر از نور مرئی و بلندتر از اشعه ایکس دارد. این نامرئی بودن باعث می‌شود بسیاری از افراد خطرات آن را نادیده بگیرند. بر اساس طول موج، این اشعه به سه دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و اثرات متفاوتی دارند:
UVA (طول موج ۳۲۰ تا ۴۰۰ نانومتر)
- نفوذگر عمیق: این اشعه ۹۵٪ از کل UV دریافتی ما را تشکیل می‌دهد و به لایه‌های عمیق پوست (درمیس) نفوذ می‌کند.
- عامل اصلی پیری: با تخریب رشته‌های کلاژن و الاستین، مسئول اصلی ایجاد چین و چروک، لکه‌های پیری (Age Spots) و افتادگی پوست است.
- حضور دائمی: شدت آن در طول روز تقریبا ثابت است و از شیشه پنجره و ابرهای نازک عبور می‌کند. به همین دلیل حتی در داخل خودرو یا کنار پنجره نیز در معرض آن هستید.
UVB (طول موج ۲۸۰ تا ۳۲۰ نانومتر)
- عامل سوختگی: این اشعه به لایه‌های سطحی پوست (اپیدرم) آسیب می‌زند و عامل اصلی آفتاب‌سوختگی، قرمزی و تاول است.
- محرک اصلی سرطان پوست: با آسیب مستقیم به DNA سلول‌های پوست، نقش کلیدی در ایجاد اکثر سرطان‌های پوستی، از جمله ملانومای بدخیم، دارد.
- وابسته به شرایط: شدت آن در ساعات میانی روز (۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر)، در فصل تابستان و در ارتفاعات بیشتر است. خوشبختانه شیشه پنجره تا حد زیادی جلوی آن را می‌گیرد.
UVC (طول موج ۱۰۰ تا ۲۸۰ نانومتر)
- کشنده و خطرناک: این نوع اشعه بیشترین انرژی و بالاترین پتانسیل تخریب را دارد.
- فیلتر شده توسط اتمسفر: خوشبختانه، لایه ازن به طور کامل این اشعه مرگبار را جذب کرده و مانع رسیدن آن به سطح زمین می‌شود.
شاخص اشعه فرابنفش (UV Index): دماسنج خطر خورشید
برای اینکه مردم بتوانند به راحتی از میزان خطر روزانه آگاه شوند، سازمان جهانی بهداشت (WHO) شاخص جهانی اشعه فرابنفش (UVI) را معرفی کرده است. این شاخص یک عدد ساده است که شدت تابش UV مضر برای پوست را در یک منطقه خاص پیش‌بینی می‌کند. هرچه این عدد بالاتر باشد، خطر آسیب پوستی سریع‌تر و جدی‌تر است.
شاخص اشعه فرابنفش (UV Index)
هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید. اطلاعات بیشتر